زامان-مکان کسیشمه‌سی (هلیا بشیرزاده‌ / «هئچ اوزو یوخدو») یازان: همت شهبازی

.

زامان-مکان کسیشمه‌سی
(هلیا بشیرزاده‌ / «هئچ اوزو یوخدو»)
یازان: همت شهبازی

.

هلیا بشیرزاده‌نین «هئچ اوزو یوخدو» (بوتانشر، 1398) حکایه توپلوسوندا «گؤزومو یوموب آچیرام» (ص6) حکایه‌سی‌نین اوسلوبو داها چوخ ماراغیمی چکدی. بو حکایه‌، شعور آخینی بیر اوسلوبدا یازیلیبدیر. کیچیک حکایه‌ده اوچ فرقلی زاماندا، اوچ فرقلی مکانی بیر-بیرینه دویونله‌ین یازیچی، دویون‌لرین حالقالاندیغی آنلاری دا باجاریقلا یئرینه یئتیریر. ایلک ائپیزودلا سون ائپیزود کند محیطینده کئچیر. تحکیه‌چی آنا، ایلک ائپیزوددا یعنی کند محیطینده بیر کندلی قیزدیر. او آتاسی‌نین میندییی آتین ترکینه مینه‌رک تانینماز بیر یئره گئده‌رک تومان-کؤینک‌لی بیر گلین‌له تانیش اولور. سون ائپیزودا گؤره بو گلین، همان تحکیه‌چی‌نین آناسی‌دیر. آتاسی‌نین آتی ایله آرخین قیراغینا چاتان تحکیه‌چی قیز، آتین سسی ایله سونرا اؤزونون قیزی اولان سارانین سسی واسیطه‌سی ایله حکایه‌نین مکان و زامانینی دا دَییشیر. آتاسی‌نین ترکینده گئدن قیز، ایندی بیر آنا اولاراق خسته‌خانادا اؤز قیزی‌نین سسی ایله اویانیر. خسته‌خانا پرده‌سینه لاک‌لی دیرناقلارینی اوزادان اؤز قیزی‌نین دیرناقلاری واسیطه‌سی ایله حکایه‌نین مکانی دا، خسته‌خانادان ائوه چئوریلیر. حکایه‌نین سوژئتی بو دفعه ائوه آخیر. بئله‌لیکله ائپیزودلار کیچیک بیر ایفاده و یا حرکت و دانیشیقلا، اولدوغو سوژئت خطیندن قوپاراق باشقا بیر سوژئت خطینه آخیر. بو، سانکی تحکیه‌چی‌نین بیر آن گؤزونو یوموب آچیلماسی ایله اولایلاشیر. سونراکی زامان-مکان کسیشمه‌لری ده یوخاریدا دئدییم تئکنیک‌لرله بیر-بیرینه حالقالانیرلار.
بو حکایه‌ده تئکنیک و بدیعی اوسلوب، اوستالیقلا یئرینه یئتیریلمه‌سینه باخمایاراق، ندنسه سونراکی حکایه‌لرده داها بو تئکنیک باجاریقلارینا شاهید اولا بیلمیریک. مثلا «بیر آشیغین غملی حکایه‌سی» (ص 14) حکایه‌سینده بیر دوزومه دئییلن سوژئت، حادثه و ایفاده اوسلوبو، کئچمیش ناغیل دئین‌لرین اوسلوبونو خاطیرلادیر. ناغیل‌سایاغی دئییلن حکایه‌نین سوژئت خطی، سرراست‌دیر. حکایه‌نین هم ایفاده قورولوشوندا، هم ده سوژئت و قورغو (طرح) قورولوشوندا ییغجاملیق یوخدور. سبب-نتیجه‌لرین (علت و معلول‌لار) باغلاری چوروک‌دور. ال وورماقلا قیریلیب بیر-بیریندن آیریلا بیلر. اونا گؤره ده «علاوه» و «آرتیق» یئرلری چوخدور. حکایه‌نین تحکیه اوسلوبونو یئنی اوسلوبلارلا ایفاده ائتمکله، اونو تئکنیکی بیر حکایه‌یه چئویرمک اولاردی. حال‌بوکی حکایه ده اولان تحکیه اوسلوبو، ناغیل‌واری بیر اوسلوبدور.
یا: «ایچیمده کپنک اوچور» (ص 26) حکایه‌سی ناغیل‌ سایاغی سئحیرلی بیر حکایه‌دیر. داها چوخ اوشاق ناغیلی‌دیر....
یا: «سماعه فیرلانیر بارماقلاری» (ص 46) حکایه‌سینده سئحیرلی بیر ایفاده و حادثه ایله سوژئت خطی ایره‌لی گئدیر. آنجاق رئال‌لیغا چئوریلمیر. ائله سئحیرلی‌لیکده قالیر. بونلارین ایکیسی‌نین (سئحیرلی‌لیکله رئالیزم) یوغرولماسی نتیجه‌سینده حکایه‌ده سئحیرلی رئالیزمه شاهید اولا بیلردیک؛ آنجاق بو، بئله اولمور. گوزگو قارشیسیندا الینی باشینا چکن قادین، سئوگیلیسی اولان کیشی‌نین بارماقلارینی ساچلاری‌نین آراسیندا قالدیغینی حیس ائدیر. سونرا او بارماقلاری ماسا اوستونه قویارکن موسیقی‌یه قولاق آسیر و آیاق بارماغیندان آغری توتاراق بوتون گؤوده‌سینه و سونوندا دا ساچلارینا قدر آغری‌نین سیچرادیغینی گؤروروک...

■ قایناق:
سانجاق (مهد تمدن) ، ۲۰۰۱.جی سای، 1402/7/9

آیدینلانما شاعری «معجز شبسترلی» همت شهبازی

.

.

آیدینلانما شاعری «معجز شبسترلی»

همت شهبازی

(جلیل یعقوب‌زاده‌فرد مدرن‌لشمه و مدرن‌لیک… کیتابی اساسیندا)

یعقوب‌زاده‌فرد «مدرن‌لشمه و مدرن‌لیک شبسترلی میرزاعلی معجزون مفکوره‌سینده» (۱۴۰۱) کیتابیندا باشقا کیتابلاری کیمی علمی اساسدا معجز شبسترلی‌نین دوشونجه قایناقلارینی، اورتدییی و ایناندیغی مفکوره‌لری آچیقلاییر. بو کیتابی نظری-تنقیدی کیتابلاریمیزین علمی اساسدا یازیلمالارینا دَیَرلی اؤرنک بیلیرم. یازیچی‌نین بیر چوخ حاللاردا دوغرو-دوزگون دَیَرلندیرمه‌لری یازدیغی اثرین اؤنملی جهت‌لریندن حساب اولونور. آراشدیرماسینی، قایناقلارا استنادا اورتایا قویماسی اثرین باشقا بیر اؤنملی جهتی اولاراق اونا اولان، اوندا گئدن دوشونجه‌لره بئله، اوخوجو اینامینی آرتیریر. یازیچی، معجزون مدرن‌لشمه پروسئسینی، توماس اسپریگنز-ین «سیاسی و اجتماعی تئوری‌لرین اولوشوم مدل»ی (باخ ص ۱۰۵) اوزرینده آچیقلاییر. دؤرد مرحله‌نی چئوره‌ین اسپریگنز-ین مدلی اساسیندا یازیچی، ایلک ایکی بؤلومده مسئله‌نین نظری یؤن‌لرینی اورتایا قویاراق «مدرن، مدرنیته و مدرنلیک» آنلاییشلارینی آچیقلادیقدان سونرا، ایکینجی بؤلومده یئنه ده «آیدینلانما»، «معاریف‌لنمه» اوزرینده نظریه‌لر واسیطه‌سی ایله موضوعنو آچیقلایاراق اونلاری آذربایجان آیدینلانما اؤزللیک‌لری ایله اویغونلاشدیریر. بو ایشده، یازیچی‌نین او دؤوره عاید اولان درین بیلگی و مطالعه‌سینی گؤروروک. بونا یازیچی‌نین بو دؤورلره عاید اولان یازدیغی و یا ترجمه ائتدییی باشقا کیتابلاری دا یاردیمچی اولور. اونا گؤره بو اثری، اوزرینه گؤتوردویو موضوعنو درین آچیقلامادا اوغورلو بیر اثر حساب ائدیرم.
یازیچی معجزون مدرنیته ایله اوغراشدیغی دوشونجه‌سینی «تئوری» یوخ، «ایدئیا» کیمی آراشدیراراق عمومی‌لیکده آذربایجان آیدین‌لاری‌نین مدرنلیک حاقدا دوشونجه‌لرینی ایکی فرقلی یؤنده آچیقلاییر. بو فرقلی یؤن‌لر، اونلارین یاشادیغی محیطله داها چوخ باغلی‌لیقلاری وار‌دیر. قوزئی آذربایجان غرب مدرن‌لشمه پروسئسینی دستکله‌یه‌رک عمومیتله کوتله‌وی رئفورمو یوخاریدان آشاغی (حاکمیتدن کوتله‌یه دوغرو) یؤنه‌لیک بیر رئفورمو یوخ، آشاغیدان یوخاری (کوتله‌دن ملت‌-‌دؤولت‌چی‌لییه دوغرو) رئفورمو دستکله‌ییر. آخوندزاده، زردابی، جلیل محمدقلیزاده بو دسته‌یه عایددیر. ایکینجی گروه آیدینلار ایسه، ایران محیطینده اولانلاردیر. بونلار عمومیتله یوخاریدان آشاغییا اولان رئفورمو دستکله‌ییرلر. عینی دوشونجه‌نی من ده «آذربایجان شعرینده مدرنیزم» (۱۳۹۹) کیتابیمدا ایره‌لی سورموشم:
«آیدینلانما دؤورو چئشیدلی دوشونجه‌لر دؤورودور. حتتا بو دؤورون بیر چوخ متفکرلری هم غربده، هم شرقده بیر بیری‌ ایله مخالیف جبهه ده دایانیردیلار. کانت، ولتر، دیدرو، روسو، مونتسکیو بیر معنالی دوشونجه‌ده دئییلدیلر. شرقده ده بئله – ‌‌و داها چوخ آذربایجان آیدینلانماسینی نظره آلاراق‌‌- دئمک اولارکی چئشیدلی دوشونجه ساحه‌لری وار ایدی. اؤرنک اوچون غرب آیدینلانماسیندا اولدوغو کیمی، بیر چوخ آنلاردا بو متفکرلرین کوتله‌‌یه اولان باخیشی آلچالدیجی و تحقیر ائدیجی‌دیر. آخوندزاده، کوتله‌نی ...

ادامه نوشته

قارتاللار یووادا اؤلمورلر همت شهبازی

.

قارتاللار یووالاریندا اؤلمورلر

همت شهبازی

.

روس ائمپیریاسینی سیمبولیزه ائدن قوجا قارتال، اؤز جایناغینی قافقازا سرمک ایسته‌دییی حالدا، آذربایجان خانلیق‌لارینی دا سیناییر. اونلاری بیرلشمه‌یه امکان وئرمیر. پناه جوانشیر ساریجالی حیاتی اوزرینده قورولان فرمان کریم‌زاده‌نین بو تاریخی رومانی، پناه خانین نادرشاه قوللوغوندان قاراباغدا خانلیق یاراتدیغی دؤورو احاطه ائده‌رک هم ده میلادی ۱۸.جی عصر آذربایجان خانلیقلاری‌نین دا تاریخینی یازیر.

«قوجا قارتالین اؤلومو» اثرینده بئله بیر جومله وار: « قارتال‌لار یووالاریندا اؤلمورلر». اونا گؤره ده یئنی اراضی‌لره اوچماغا مئیل ائدیرلر. روس ائمپیریاسی دا 18.جی یوز اللیکدن باشقا اراضی‌لری اشغال ائتمه‌یه، اؤز جایناغی آلتینا آلماغا باشلاییر. اونلاردان بیزی ده قوزئی قافقازدیر. بو اراضی‌لره آغالیق ائتمک فیکرینه دوشن روسیا، چؤکدویو اراضی‌لرده ده بلالر یاراتماقدان چکینمه‌ییبدیر. بو اثرده ایراکلی چار، آذربایجان خانلیق‌لاری اولان شکی، باکی، ایروان، ناخچیوان، قاراباغ خانلیقلاری آراسیندا کین-کدورت یاراداراق اونلاری بیر-بیری‌نین جانینا سالیر. اونلاری بیرلشمه‌یه امکان وئرمیر. بو، قاراباغ خانی پناه‌خانین زامانیندا تام باش توتماسا دا سونراکی دؤورلرده بو خانلیق‌لارین تورپاقلارینی اشغال ائده‌رک اونلاری اؤزونه تابع ائدیر. «قوجا قارتالین اؤلومو» اثری روسیانین قوزئی قافقازا آخینی‌نین ایلک باشلانغیجی‌دیر. اثره گؤره بو، خانلیق‌لارین بیرلشمه‌دیک‌لری نتیجه‌سینده باش توتور.

کیتابدان آلینتیلار:

✓ قارتال‌لار یووالاریندا اؤلمورلر.

✓ قافقاز داغلارینین قارتال‌لاری همیشه توخ اولموشدو.

✓ موغانین گؤزل چاغی ایدی. دوزلر چیچک‌لنمیش، گؤبه‌لک، دومبالان چیخمیشدی... یئددی ایلدن بیر بیتن دومبالانی نؤکر ده، خان دا هوسله آختاریب ییغماق هوسینه دوشوردو.

✓ آی دوغموشدو آشاغیداکی آراز چایی‌نین یئرینده ائله‌بیل اریمیش گوموش آخیردی.

✓ -هاردان گتیرمیسن سیلاحلاری؟

-تبریزدن آ بی!

✓ قاراباغ اوخویا-اوخویا ووروشور.

سئزه‌نین سئوگیسی همت شهبازي

.

سئزه‌نین سئوگیسی

همت شهبازي

گونتای «سئزه‌نین سئوگیسی» یازیسیندا رئال‌لیغی فانتاستیک ائتمکده اوغورلو گؤروروک. رئال سیاحتده اولان یازیچی، یول‌بویو گؤردوک‌لرینی او قدر فانتاستیک‌لشدیریر کی آرتیق اونون گئرچک احوالات اولماسینی یوخ، سوژئت اوزره قورولان خیالی بیر روایت اولدوغونا اینانیرسان. دئیه‌جکسیز خیالی، گئرچک‌لشدیرمه پروسئسی ایندییه قدر ادبیاتین کیفیت‌لی خاراکتئری کیمی دَیَرلندیریلیردی. بورادا ایسه، گئرچه‌یین فانتاستیک‌لشمه‌سی، خیالی‌لشمه‌سی یاخشی بیر خاراکتئر کیمی اورتایا قویولور. ائله‌دیر. بعضا گئرچک‌لیک او قدر بایاغی‌لاشیر، او قدر عادته چئوریلیر کی آرتیق اونو باشقا جورا گؤرمک ایسته‌ییریک. بو مقصدی، فانتاستیکا اؤز اوزرینه گؤتورور. حتتا گئرچک‌لیک او قدر بایاغی، او قدر اورتالیق علامت‌لره چئوریلیرکی آرتیق اونون خیالی واریانتینی اؤیمه‌یه مجبور قالیرسان. سئزه‌نین سئوگیسی منده بو حیس‌لری اویاندیریر. یازیچی‌نین گمیده ایلک دفعه تجروبه ائتدییی قادینلا رقصی، سونرا دا بو قادینین گورجو بیر آکتیریسا اولدوغونو اوخوجو بیلدیکده اونو گئرچک یوخ، فانتاستیک اولماسی دوغرولتوسونو سئویر. چونکی اونو یازان یازیچی دا، اونو اوخویان اوخوجو دا، یاشادیغی محیطده تجروبه ائتمه‌دن بونو گؤرور. اوخوجو اوخودوقجا دئییرکی کئشکه یازیچی گئرچک‌لرین عؤمروندن کسیب، فانتازییالارین عؤمرونه قوشاراق سوژئتی اوزادیردی.
🌿کیتابدا بوندان علاوه یازیچی‌نین ادبی، اجتماعی و تاریخی مقاله‌لری ده یئر آلیبدیر.

یازمادیغین گون‌لری عؤموردن سایما! (اسماعیل هادی‌نین نثر یارادیجیلیغی) / همت شهبازی

.

یازمادیغین گون‌لری عؤموردن سایما!

(اسماعیل هادی‌نین نثر یارادیجیلیغی)

همت شهبازی

​​​​

​​​

اسماعیل هادی‌‌نین آدی ایله ایلک دفعه «وارلیق» (۱۳۷۵: ۱-۱۰۰ سای) درگیسینده «کاشغری ایله بیرلیکده مین ایلدن بری تورک سؤزلری» آدلی دَیرلی آراشدیرماسی ایله تانیش اولدوم. او زامانلار من ده ایندیلیکده آنا دیلیمیزده اولان کلمه‌لرین تاریخ بویو سس‌دَییشیم‌لری ایله ماراقلاندیغیم اوچون بو یولدا حتتا اوچ اثری (اورخون-یئنی‌سئی کیتابه‌لری، دیوان لغات‌الترک و کیتاب دده‌قورقود) اساس گؤتوره‌رک بیر سیرا تدقیقی ایش‌لره ده باشلامیشدیم. البته بو یولدا عبدالازل دمیرچی‌زاده‌نین «آذربایجان ادبی دیلی‌نین تاریخی» (بو اثرین یاریدان چوخو دکتر جواد هیئت‌-ین «سیری در تاریخ زبان و لهجه‌های ترکی» اثرینه داخیل اولوبدور) اثری ده تأثیرسیز دئییلدی. یئری گلمیشکن دئمه لییم کی حؤرمتلی اسماعیل هادی، هله الده ائدیب اوخویا بیلمه‌دییم «دیل دنیز» اثرینی ده، ظنیمجه یوخاریدا آدینی چکدییم آراشدیرمانین داوامی اولاراق یازمیشدیر. بورادا اونون دیلچی‌لیک اوزره آپاردیغی تدقیقات اوزره یوخ (ذاتا بونا علمی صلاحیتیم ده یوخدور)، یازدیغی نثر اثرلری اوزره دایاناجاغام. افسوسلار اولسون کی یازارین «حباب»، «لاچین»، «بالاش» اثرلرینی الده ائده بیلمه‌دییم اوچون یالنیز یئددی نثر (دومانلی گونلر، گؤی قورشاغی، قارغا، گون گلر باتار گئدر، ککلیک، سون بئشیک و یورولماز) اثرلری اوزره باخیش‌لاریمی یازاجاغام. تاسف ائدیجی مقام اودورکی بو قدر محصولدار بیر یازاریمیزین اثرلری حاقدا بیر اَلین بارماقلاری قدر ده (ائل‌اوغلو جنابلاری‌نین آذری درگیسی‌نین ۱۲.جی ساییندا کیچیک بیر یازینی استثنا ائده‌رک) دَیرلندیرمه تاپا بیلمه‌دیم. بوتون بونلارا باخمایاراق او یورولمادان یازیبدیر. بونون سبب‌لرینی اؤزو ده «یورولماز» اثری‌نین هم مقدمه‌سینده، هم ده ایلک حکایه‌سینده آچیقلاییر. سؤز یازیچی‌نین محصولدارلیغیندان دوشموشسه ائله اونون سون اثریندن (یورولماز) باشلاماق ایستردیم:

یورولماز (۱۴۰۱: ناشیر آذرتوران-نباتی):
بو اثرین ایلک حکایه‌سی‌نین اساس سوژئت‌لری، یازیچی‌نین شخصی گئرچک حیاتینی عکس ائدیر. «دومانلی گونلر» (۱۳۶۴) اثرینده اؤز کئچمیشینی یازمیش یازارین اثرینه اساسلاناراق بورادا باش اوبراز یازارین کئچدییی حیات یولونو کئچیر: فهله‌لیک، معلم‌لیک، قضاوت، وکالت و یازارلیق. بوراداکی ملاعمی ایسه اونون بؤیوک آتاسی ملافتحعلی اؤزودور. ملافتحعلی بو حکایه‌ده اولدوغو کیمی یازارین ایلک معلمی‌دیر. (باخ: دومانلی گونلر). اثرین اؤن‌سؤزونده یازدیغی کیمی...

ادامه نوشته

قادین طبیعتی‌نین بوز دونیاسی (لیلی کرامتی‌نین حئکایه‌لرینه بیر باخیش) / همت شهبازی

.

.

قادین طبیعتی‌نین بوز دونیاسی

(لیلی کرامتی‌نین حئکایه‌لرینه بیر باخیش)

همت شهبازی

لیلی کرامتی‌نین ایکی حئکایه توپلوسونو اوخوموشام: باغلی جفته (۱۳۹۶، ناشیر: ماهواره)، – یاناقدان اؤپمک زامانی سووشدو (۱۳۹۸، ناشیر ساوالان ایگیدلری).
ایلک حئکایه توپلوسوندا گلن حئکایه‌لر (اوچ حئکایه‌نی استثنا ائتمکله) ایکینجی حئکایه توپلوسوندا دا گلیبدیر. اصلینه باخدیقدا ایکینجی کیتابدا گتیریلمه‌ین او اوچ حئکایه، داها چوخ بدیعی سیتواسییادیر. یعنی بیر موقعیت و دورومون ایضاحی‌‌دیر. بونا گؤره اونلاری حئکایه کیمی قبول ائتمک ده چتین‌دیر. عینی حالدا ایکینجی حئکایه توپلوسونا دا نئچه حئکایه آرتیریلیبدیر.
بو ایکی اثرده دیققتیمی چکن مسئله، قادین‌لارا عاید اولان داورانیش، دانیشیق و ایفاده‌لرین گئرچک‌لیکدن دوغان طبیعی‌لیک‌لری ایدی. بو ایکی کیتابدا بیر حئکایه‌نی استثنا ائتمکله، دئمک اولارکی قالان حئکایه‌لرین موتیولرینی قادین و قادین ناتوراسی تشکیل ائدیر. بو حئکایه‌لرده قادین دونیاسیندا یارانیلان اوزدن ایراق (به اصطلاح) «بوز دونیا» (دنیای خاکستری) ایله تانیش اولوروق. جوتلوک حیاتین یاریسی حساب اولان قادین، حیاتین گئرچک‌لیک‌لری‌نین هم اوست، هم ده آلت قاتیندا قارانلیغا چالان بیر حیات سورور. یازیچی ایسه، یازی‌نین آلت قاتلاریندا اوزده یوموشاق، ایچده ایسه درین و چیلغین اعتراض کیمی گؤرونن گئرچک‌لیک‌لری بیزه گؤستریر. اؤزونو ایشیقلی حیاتا چیخارماق اوچون اعتراض ائدیر. اونون حئکایه‌لرینده قادینین بو بوز دونیادا سولماسی‌نین قارشیسی‌نین آلینماسینا جهد ائدیلسه ده وضعیت سانکی دَییشیلمه‌دن قالیر.
«یاناقدان اؤپمک زامانی سووشدو» (۱۳۹۸: ص۴۲) حئکایه‌سینده، تحکیه‌چی قیز «شیرین»ین غرور و حیسیاتی‌نین تاپدالانماسینی بو مستویده یوزماق اولار. اونون طالعی توپلومون عنعنه‌وی باخیش بوجاقلاری ایله دویونله‌نیر. یاشجا اوندان آزاجیق کیچیک اولان قونشو اوغلانین اونا ائلچی گله‌جه‌یینی تصوور ائدن و بو تصوورله ده سئوینجینی ایچینده یاشایان قیز، داها چوخ بیر شئیدن قورخور: «قالیق قیز» قاخینجیندان. او، ائوده قالارسا بو قاخینجا معروض قالاجاقدیر. باشقا سؤزله ...

ادامه نوشته

بئله ایش‌لر چوخ اولسون! / همت شهبازی

.

بئله ایش‌لر چوخ اولسون!

همت شهبازی

ناصر منظوری‌نین «قاراچوخا» (ایلک چاپ ۱۳۷۳) رومانی نثریمیزین باشلیجا دیققت‌چکیجی اثرلریندن بیری‌دیر. بو اثرله بیزیم نثریمیز مدرن نثری تجروبه ائدیر. بو رومانین عنعنه‌وی رومانچی‌لیقدان مدرن رومانچی‌لیغا آخیشان اؤزللیک‌لری بیزیم بو سؤزوموزو تصدیقله‌ییر. چونکی اثرین بیر سیرا بؤلوم‌لرده شعورآخینی، بیر چوخ بؤلوم‌لرده ایسه سئحیرلی رئالیزم آخیم‌لارینی منیسمه‌دیینی گؤروروک. «قارا چوخا»دا اصلینده اولایلار یوخ حددینده‌دیر. چونکی بوتون اولایلار، باش‌کاراکتئر ایلقار عمی‌نین سوبیئکتیو و شخصی داورانیشلاریندا گیزله‌نیر و اوخوجو یالنیز اونون داخیلینی اوداق (مرکز) توتاراق اؤز قایغی‌کئش‌لییی ایله سوژئتی ایزلمه‌لی‌دیر. ایلقارعمی دانیشاندا او قدر اؤزونه قاپیلیرکی سانکی تحکیه‌چی اولان «سن»، اونون کناریندا دئییل و اونونلا دانیشماییر. چونکی ایلقارعمی اؤزو بیلمه‌دن ایچ عالمینی عکس ائتدیرمه‌یه باشلاییر و بونا اؤزو ده اعتیراف ائدیر:
«بو باغریمدا قالاقلانان سؤزلر دای منه بیر روح اولوب، جانیمدا آهیللانیب … باغریما جوغ آتیب جالقالانیب، سارماشیب …»(ص ۷۶) .
روماندا: قاراچوخا، ایلقار عمی، قوجا مئه، مئه یئلی، قوجا اسکندر نایب و… آیین (میتیکال) دوشونجه واسیطه‌سی ایله عینی‌لشیر. بونلار ایلقارعمی‌نین سیماسیندا اوداقلاشیرلار. ایلقارعمی رئالیزمین ان سئحیرلی آنلارینی یاشادیر بیزه بو روماندا.
بونلار او دئمکدیر کی آرتیق نثریمیز مرحوم گنجعلی صباحی‌ده اولان عنعنه‌وی رئالیزمدن اؤزونو قیراراق مرکب جریان‌لاری اؤزونده عکس ائتمه‌یه باشلاییر.
بئله بیر اثرین تحلیلینه قاتلاشان «قاراچوخامیزا سلاملار» مونوقرافییاسی اولدوقجا اؤنملی‌دیر. آراز احمداوغلو بو مونوقرافییاسیندا «قاراچوخا» اثرینی «لارئنس پئرین»ین «Literature» اثری‌نین تحکیه اوسلوبلاری اوزرینده ایره‌لی سوردویو نظری گؤروش‌لر اساسیندا آراشدیریر. مؤلف اثرین اؤن‌سؤزونده بو اثری اساس گؤتورمه‌سینه اشاره ائده‌رک هم ده اونو بوتونلوکله تورکجه‌میزه چئویریر. مؤلف بعضا بو اثردن ترجمه ائتدیک‌لری یئرلره قایناق گؤسترمه‌سینی اونوتسا دا دئمک اولارکی «قاراچوخامیزا سلاملار» اثری‌نین یاریسینی لارئنس پئرین اثری‌نین ترجمه‌سی احاطه ائدیر. بو ترجمه‌ده، یالنیز ۹.جو بؤلومو استثنا ائتمک اولار. چونکی بو بؤلومده مولف داها چوخ دوغما آذربایجان ادبیات‌شناسلاری‌نین نظری گؤروشلرینی اساس گؤتورور. یئری گلمیشکن بو ترجمه‌نی، آیریجا بیر اثر کیمی ده چاپ ائتمک فایدالی اولار. «قاراچوخامیزا سلاملار» اثری‌نین تحلیل مئتودو بئله‌دیر. ایلک اؤنجه پئرین‌-ین تحکیه اوسلوبلاری‌نین بیری حاقدا اونون نظری بؤلوملرینی ترجمه ائدیر سونرا گتیریلن موضوعنو «قاراچوخا» اثرینه تطبیق ائده‌رک اونو تحلیل ائتمه‌یه باشلاییر. مؤلف بعضی تحلیلی-نظری بؤلوم‌لرده اوغورسوز گؤرونسه‌ ده، بیر چوخ بؤلوم‌لرده (اؤرنک اوچون: قاراچوخانین اوبرازلاری و سیمگه‌لری حاقدا یازدیغی تنقیدی نظری بؤلوم‌لرین آچیقلامالاریندا) اثری اوخویان هر بیر اوخوجو اوچون قارانلیق یئرلری ایشیقلاندیرماقدا اولدوقجا اوغورلودور. اثرین باشقا اوغورلو جهتی، اونون بیر موضوع و یاخود بیر اثر اوزرینده دایاناراق اختصاصلاشدیردیغی نظری گؤروش‌لرله باغلی‌دیر. «قاراچوخا» اثرینی اساس گؤتوره‌رک اؤزللیکله بو اثرین یوزوموندان کنارا چیخمایان مؤلف، تنقیدچی‌لییمیزین ده نظری گؤروش‌لر اساسیندا اختصاصلاشماسینا اساس قویور. بئله اثرلرین چوخ اولماسی بؤیوک آرزویا چئوریلیبدیر منده. بو اثر گؤستردی کی: بو آرزو، ال چاتیلاسی بیر آرزودور.

موغان – ۲/۱۱/۱۴۰۱

ادامه نوشته

حمید محمدزاده‌نین «فوتبالچی» پووئستی / همت شهبازی​​​​​​​

.

حمید محمدزاده‌نین «فوتبالچی» پووئستی

همت شهبازی

حمید محمدزاده ۱۳۰۲ ده تبریزده آنادان اولماسینا باخمایاراق آذربایجان ملی حکومتی دئوریلدیکدن سونرا، آذربایجان جمهوریتینده تحصیلات و یارادیجیلیغینی داوام ائدیر. او، آخوندزاده، نسیمی، شهریار و… اوزره تدقیقاتی ایشلرینه گؤره داها چوخ بیر تدقیقاتچی کیمی تانینیر. آنجاق اوندان قالان حکایه و نثر اثرلری، اونون بو ساحه‌ده ده مشغول اولدوغونو گؤستریر. “فوتبالچی” پووئستی بو سیرا اثرلریندن‌دیر. اثر ایلک دفعه ۱۹۶۰.جی ایلده باکیدا آذربایجان دولت نشریاتی طرفیندن کیریل الیفباسیندا چاپ اولور.
فوتبالچی پووئستینده اولان حادثه‌لر استانبول و سونرا دا ایکی شمالی و جنوبی کره آراسیندا باش توتان ساواشلارلا اولایلاشیر. جمال استانبول کلوبوندا مشهور بیر فوتبالچی‌دیر. اونون هئیکلینی استادیونون قارشیسیندا دیکلدیب‌لر. آنکارا و استانبول کلوب‌لاری‌نین مدیرلری آراسیندا اولان ایرنج آلیش‌-وئریش‌لری قبول ائتمه‌ین جمال، سئوگیلیسی مریم‌له تانیش اولدوقدان سونرا، حیاتینی دا فوتبالدان آییراراق سیاسی و باریش اوغروندا مبارز بیر آداما چئوریلیر. او، دونیادا گئدن ساواشین علیهینه اولاراق «باریش» بیان‌نامه‌سینی امضالایاراق بو آدلا دا بیر فوتبال کلوبو یارادیر. آنجاق اونو آمریکا عسگرلری گئییمی آلتیندا زورلا “کره” ساواشینا آپاریرلار. او، بونا اعتراض ائدیر. اوندا اولان بو دوشونجه‌نین اؤزه‌یی، سئوگیلیسی مریم‌له باغلی‌دیر.

ادامه نوشته

نقد شعر معاصر آذربایجان کیتابیمین PDF فایلی ایشیق سایتیندا

.

نقد شعر معاصر آذربایجان کیتابیمین PDF فایلینی ایشیق سایتیندان ائندیره بیلرسیز

.

نقد شعر معاصر آذربایجان

(با تحلیل شعرهای ساهر، سهند، باریشماز و سحر)

.

مولف: همت شهبازی

ناشیر: اختر

نشر ایلی: بیرینجی چاپ 1383 / ایکینجی چاپ 1393

.

دانلود (44 مگابایت)

ویرجینیا وولف-ون «شخصی بیر اوتاق» اثری / همت شهبازی

ویرجینیا وولف-ون «شخصی بیر اوتاق» اثری

همت شهبازی

• https://ishiq.net/?p=31542

ویرجینیا وولف-ون «شخصی بیر اوتاق» (یا بعضی ترجمه‌لره گؤره «اؤوزنه عاید بیر اوتاق») اثری‌نین یازی اوسلوبو ائله‌دیر کی اونو، قادین ادبیاتی اوزرینده یازیلمیش تنقیدی بیر آراشدیرما اثری، یوخسا بیر پووئست و یا رومان (عمومیتله فانتاستیک (تخیلی) اثر) ژانریندا یازیلدیغینی اوخوجو آییرد ائده بیلمیر. بو، نه اینکی ساده اوخوجو حتتا پروفسیونال و ادبیات نظریه‌‌لرینی تدقیق ائدن بؤیوک ادبیات‌شناس‌لار آراسیندا دا شوبهه دوغوران بیر ادبی اثردیر. چونکی اثره تحکیه (روایت) قاتقی‌لاری قاتماسی ایله یاناشی دؤورونون و اؤزوندن اؤنجه قادین ادبیاتی حاقدا یازیلان اثرلره تنقیدی باخیش ایله یاناشماسی ایله ایره‌لی گئدیر. آرادا روایت، فانتاستیک‌لشیر، درحال سونرا فانتازی اورتادان قالدیریلیر و یازار گونده‌لیک گئرچک‌لیک‌لر اوزرینده دوشونجه‌لرینی فورمالاشدیریر. بونا گؤره بعضی‌لری بو اثری “پووئست”، بعضی لری ایسه «ائسسه» آدلاندیریرلار.
یازیچی اؤزوندن اؤنجه یازیلان اثرلرین فورما، و خصوصیله قادین موضوعسو اوزرینده یاناشدیقلاری دویغو و دوشونجه‌لره سیاحت ائدرکن، زامانینا قدر توخونولمایان موضوعلاری اورتایا قویور. ویرجینیا وولف نییه قادین یازارلاری آراسیندا شکسپیر کیمی داهی یازیچی اولمادیغی سوالینی اورتایا قویاندان سونرا، اؤزو ده جاوابلاندیریر. اونون فیکرینجه بونون سببی، قادین یازارلاری‌نین مادی گلیری‌نین و مادی گلیره سؤیکه‌نن یازماق اوچون اؤزل اوتاغی‌نین اولماماسیندان ایره‌لی گلیر. چونکی قادین ائوده اولارکن، مطبخه، اوشاغا یئتیشمک مسئله‌سی اونون فیکری‌نین داغینیق‌لیغینا گتیریب چیخاریر. اؤزل اوتاغی اولان یازیچی ایسه، آرخایینلیقلا یازیب یارادارکن شکسپیر کیمی داهی‌لیینی ده اورتایا قویا بیلمه‌سینی وورغولاییر. اونون فیکرینجه تاریخ بویو قادینین اقتصادی مستقل‌لییی اولمادان دئمه‌یه ده سؤزو اولماییبدیر. اوزاق باشی کیشی‌لر طرفیندن یازیلان بدیعی اثرلرین اوبرازی اولوبدور قادین. بو اثرده یازیچی یئنی قادین ادبیاتی‌نین مانیفئستینی اورتایا قویور.:
«[قادین] پوئزییانی سطیر-سطیر ایشغال ائدیب، لاکین تاریخده آدی یوخدور. ادبیاتدا کرال‌لارا، فاتح‌لره حؤکم ائدیر، لاکین گئرچک حیاتدا عائله‌سی بارماغینا زورلا اوزوک تاخیر… ادبیاتدا دوداقلاریندان اَن تأثیرلی سؤزلر، اَن درین فیکیرلر سوزولور، لاکین حقیقت بودور کی، یازینین اوزون اوخویا بیلمیر… »(ص۵۲).

* شخصی بیر اوتاق، ویرجینیا وولف / کؤچورن: سعیده حسن‌پور / سونا نشریاتی ۱۴۰۱.

داستایوفسکی‌نین «اوخشار» رومانی / همت شهبازی

داستایوفسکی‌نین «اوخشار» رومانی

همت شهبازی

داستایوفسکی‌نین «اوخشار» رومانی‌نین ایلک نشری باشقا بیر آدلا چاپ اولدوغو زامان، مشهور روس تنقیدچیسی ویساریون بئلینسکی بو کیتابی ضعیف بیر اثر آدلاندیراراق تنقید ائدیر. سونرالار داستایوفسکی‌نین بو اثره وئردییی دَییشیکلیک‌لر، تنقیدچی‌نین تنقید ائتدییی مقاملارین دوغرو اولدوغونو تصدیقله‌دی. یازیچی بو دفعه اثرین آدینی «اوخشار» قویاراق هم تنقیدچی‌لرین، هم ده عادی اوخوجولارین ماراغینی قازاندی. اثرین یئنی واریانتیندا نیکولای گوگول-ون «اؤلو جانلار» اثری‌نین تأثیری اولسا دا، انسان روحونون درین‌لیینه بیر پسیخولوق کیمی دالماسی، اونو نه تکجه باغیمسیز بیر اثر، حتتا انسان روحونون آنلارینی عکس ائدن دونیانین اَن اؤنملی اثرلریندن بیرینه چئویردی. بو، او درجه‌ده اؤنملی ایدی کی مشهور متفکر زیگموند فروید، بو اثرده یازارین شیزوفرئن اولدوغونو دئمکدن چکینمه‌دی. اثرین باش قهرمانی یاکوو پئتروویچ قولیادکین ساده‌لییی و اوره‌یی یوخالیغی و اوتانجاق‌لیغی ایله یاناشی هر شئیی خئیرخواهلیقدا گؤرور:
«من ساده آدامام. ایچیم نئجه دیرسه، چؤلوم ده ائله. ساده و پاریلتی‌سیز. هه، بئله‌یم…» (ص ۲۰).
«ناموسون، لیاقتین آز قالا اؤزو اولان بیزیم دوروست جناب قولیادکین اوتاندیغینیدان، خجالتدن کیمسه‌نین اوزونه باخا بیلمیر (ص۱۶۰).
بوتون ساده‌لییی ایله یاناشی هئچ کیمی بَینمه‌ین کوبارلار کیمی داورانیشا صاحیب اولدوغونو دا گیزلتمیر. او اوزدن ده اؤزونو هامیدان فرقلی بیلن بو مأمور اؤزوندن باشقا هر بیر کیمسه‌نی فتنه‌کار، حیله‌گر و یالتاق سانیر. بو انسان هر بیر شئیه قارا یاخمالارلا، قلبی قارالیقلا یاناشیر. حیس ائدیرکی پئتئربورق کیمی شهرده هامی اونو ایزله‌ییر، اونا حیله‌لر ایشله‌ده‌رک علیهینه‌دیر. او، اؤزونو حکیمه گؤستریر. بوندان بئله چیخیرکی حقیقتا او شیزوفرئن آدام‌دیر. روحی خسته‌لییی واردیر. بونو، بیز حتتا اونون حکیمله داغینیق شکیلده دانیشیغیندا دا گؤروروک:
«یوخ، کریستیان ایوانوویچ، بو صحبتی باشقا… داها مناسب بیر واختدا دانیشاریق… بعضی‌لرینین ماسکاسی ییرتیلاندا… او واختاجان گؤزله‌یک…» (ص ۲۴).
بئله نظره گلیرکی او، حتتا حکیمین توصیه‌لرینی ده قولاق آردینا وورور. حکیمین سؤزلرینی سانکی ائشیتمیر. یالنیز اؤزونون تصووراتیندا یاراتدیقلارینی گؤرور. اونلارلا قارا یاخمالار ائدیر. بو قارا یاخمالار، اونون قارشیسیندا باشقا بیر اوبراز یارادیر. اؤزونه قارشی اولان «اوخشار» اوبراز. اؤزونو ساده، خئیرخواه کیمی تانیتدیردیغی حالدا (و بو اوبرازلا دا هامی‌نین رغبتینی قازانیر) اؤز داخیلینده تام قورخودا یاشایان اییرنج و چیرکین نیتلی بیر اوبرازا اوخشادیر. بو «اوخشار» اوبرازین بئزدیریجی خصلتی، اصیل خوش‌نیتلی اولان قولیادکین اوبرازینی دا گؤزدن سالیر. یازیچی «اوخشار» اوبرازینی بئله تصویر ائدیر:
«او اصلینده سویو-کؤکو اولمایان بو آدام یئرلی-یئرسیز اصیل-نسبی ایله اؤیونرکن، اصیل‌زاده و عالیجناب داورانیشدان چوخ اوزاق بعضی حرکتلر ائدرکن حقیقی جناب قولیادکین بخت‌سیزلیینه بویون اَییر… سَکیده آرخاسینا باخمادان یویوررکن، هر دفعه آیاغینی یئره قویاندا یئرین آلتیندان اونون کیمی اخلاق‌سیز، اونون کیمی اییرنج بیر شئی اؤ

ز اوخشارلاری دالبادال یئرین اوزونه چیخیر و آرخاسینجا قاچیردیلار. سونرا لاپ غاز سوروسو کیمی بؤیوک جناب قولیادکینین آرخاسیندا دوزولن‌لرائله چوخالیردی کی، زاواللی یاکوو پئتروویچ آددیم آتا بیلمیردی» (صص ۱۶۰-۱۶۱).

* اوخشار / داستایوفسکی / کؤچورن رحیم خیاوی / بیرینجی چاپ ۱۴۰۰/ پارلاق‌قلم نشرائوی.

https://ishiq.net/yaddast/31516/%d8%af%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%db%8c%d9%88%d9%81%d8%b3%da%a9%db%8c%d9%86%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%88%d8%ae%d8%b4%d8%a7%d8%b1-%d8%b1%d9%88%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c.html

ادامه نوشته

شاعیر آدلاری حذف ائده‌ر / همت شهبازی‌نین آذربایجان شعرینده مدرنیزم کیتابینا قیسا بیر یازی ثریا خلیق

شاعیر آدلاری حذف ائده‌ر / همت شهبازی‌نین آذربایجان شعرینده مدرنیزم کیتابینا قیسا بیر یازی

ثریا خلیق خیاوی

مدرن شعره؛ مدرن شاعیر، مدرن تنقیدچی و مدرن اوخوجو گرک‌دیر. حالبوکی بیزیم شعریمیزده چوخ واختلار بو اوچ عامیل بیرلشمه‌دن آخساقلیقلار یارانیر. کیتابلاری یاییملانان شاعیرلرین چوخو اؤز شعرلرینی مدرن سانسالار دا بیر چوخ حاللاردا تاسسوفله بئله دئییل. آدام وار اون کیتابی یاییملانیب هله مدرن شاعیر یوخ، حتتا اونا شاعیر/ یازار دا دئمک اولماز. آدام دا وار بیر کیتابی یاییملانیب و او بیر کیتابلا دا اؤزونو گئرچک بیر شاعیر اولدوغونو ثبوت ائدیبدیر. بو، ساده‌جه بیزیم ادبیاتا یوخ، باشقا دیللی ادبیاتا دا صادیق‌دیر. ایش بوردادی کی مدرن دئدیییمیز بوتون یئنی‌لیکلر زامانلا دییشیرلر. اگر بیر یئنی‌لیک اون ایل بوندان اؤنجه یئنی تانینیردی ایندی اسکی حساب اولور و بیز تاسسوفله هله یئنی‌لشمه‌نین ایلکین فاکتورلارینا چاتان شعرلریمیزین آز اولدوغونو بیلیریک. باشقا سؤزله بارماق سایی‌ قدر شاعیرلریمیزی مدرن آدلاندیرا بیله‌ریک.

تورکجه سربست شعرلریمیزین دوخسان بئش فاییزیندا فورم یوخدور؛ شاعیرلریمیز یالنیز مضمونا اهمیت وئریرلر.
بونا گؤره، ادبی قطعه یا نثر، گزارش و خاطیره کیمی یازیلار اورتایا قویولور. بوندان علاوه آغ شعر آدیلا یازیلان شعرلرین چوخو آغ شعر دئییل‌لر. اونا گؤره کی بونلارین چوخو، کیلاسیک تفکر‌ایله یازیلان شعرلردیر. بعضی شاعیرلر بئله دوشونورلر کی اگر تانینماز سؤزجوک یازسالار، یا فیلسوفلاردان آد گتیرسه‌لر یا… شعر مدرن اولور. حالبوکی او‌ کلمه‌لر شعار کیمی گلنده شعری مدرن ائتمیرلر بلکه یاماق کیمی شعره یاپیشیرلار. شعر بیر قوندارما شعر اولور، قوراما شکیلینه دوشور، اصلن اوره‌یه یاتمیر...

ادامه نوشته

کیتاب تانیتیمی: آذربایجان شعرینده مدرنیزم / فرهاد شهبازی

فرهاد شهبازی

کیتاب تانیتیمی

آذربایجان شعرینده مدرنیزم
یازار : همت شهبازی – ۱۳۵۰
یاییم ایلی: ۱۳۹۹
یاییمچی: نشر اختر

بیلدیریش: بو تانیتیم یازیسی اصلینده @online.kitabci اینستاگرام پئیجینین کیتاب تانیتیمی آدلی یاریشیندا ایشتیراک ائتمک اوچون یازیلمیش و همن پئیجین واسیطه‌سیله یاییملانمیشدی. یازار همن پئیجین مدیریندن تقدیر ائتمه‌یی اؤزونه بورج بیلیر.

کیتاب ایکی جیلدده، ۱۲۴۴ صحیفه‌ده ، آذربایجان تورکجه‌سینده یازیلمیشدی.
یازار کیتابین اؤن سؤزونده، دونیادا مدرنیته‌نین آخاری‌نین ایزینی توتاراق اونون فیرانسا دئوریمی ایله باشلاماسینی یازیر. (۱۷۹۹-۱۷۸۹ م)
اینسانین عقل(اوس) و علمه(بیلیکه) اینامی‌نین آرتماسینی و قارشی اولاراق عاغلاسیغماز و دوغااوستو دوشونجه‌لری اؤز اوزریندن گؤتورمه‌سینی، بو دؤورون یارانماسینا ندن بیلیر.
بو یولدا بیر سیرا اؤلکه‌لرین اجتماعی ایره‌لیلمه‌لرینین، توسباغا سایاغی ایره‌لیله‌ین باشقا اؤلکه‌لرده ائتگیلی اولماسینی وورغولاییر، سونرا آرتیریر کی اونا باخمایاراق ایکینجی اؤلکه‌لرین بو آخاردا سورونه –سورونه گلمه‌لری، اونلاردان تام گلیشمه‌ یه ال تاپماغ ایمکانینی آلیر.
بیر یاندان بو اؤلکه‌لرین، مدرنیته‌یه عایید اؤزللیک‌لرینه باییلدیغینی و باشقا یاندان اونلارین حاکیملری طرفیندن مدرنیزمین عنعنه‌لرینی آیاغی آلتیندا تاپدالانماغینی سؤیله‌ییر. اؤرنک اولاراق ایران و رضا شاهین بو یولدا آتدیغی سهو آددیملاری وورغولاییر.
یازار قیسا آچیخلامادن سونرا، آذربایجان توپلوموندا مدرنلشمه سورجی اوچ مرحله‌ده اولدوغونو یازیر.
الف ) آیدینلانما دؤور
ب) چاغداشلانما دؤور
ج) مدرن دؤنم
او یازیر کی بو مدرنلشمه مرحله‌لری توپلومون هر ایکی قاتیندا یعنی ۱- کوتله‌لر ۲- آیدینلار آراسی اؤزونه مخصوص اؤزللیک‌لرله کئچیر.
یازارجا،کوتله‌لرآراسی مدرنلشمه آوروپا کوتله سی آراسیندا یارانان مدرنلشمه دن ، چوخ اوزون مدت‌دن سونرا ، آذربایجاندا یایغینلاشیر. بو اوزون مدتده آذربایجان کوتله‌سی سیویل اؤلکه‌لرین یالنیز مدرن توکه تیمچیسی (مصرف ائده‌نی) اولور. آیدینلار آراسی مدرنلشمه یازارجا عمومیتله آوروپا مدرنلشمه‌سی ایله بیر آخارلی و یا اوندان چوخ آز سونرا باشلامیش بیر آخارلیدیر. او آذربایجان ضیالی و آیدینلارینی “آذربایجان” مدرنلشمه‌سی‌نین اوچه بؤلدویو هر مرحله‌نین قاباخدا گئدنلری یبلدیریر...

ادامه نوشته

مولود سلیمانلی‌نین کؤچ رومانی / همت شهبازی

 

مولود سلیمانلی‌نین کؤچ رومانی / همت شهبازی 

 

🌿 تورکجه‌میزین اعجازکار و اونون چئشیدلی سؤز دونیاسی‌نین قایناغی اولدوغونو دویماق ایسته‌ییرسینیزسه مولود سلیمانلی‌نین «کؤچ» رومانینی اوخوماق یئتر. بو رومان، دیلیمیزین بوجاقلاردا گیزلی قالمیش سؤز ییغناغی، ایفاده سؤزلویودور. داها چوخلاری اوچون قدری- دَیَری بیلینمه‌ین سؤزلرین نورمال آخارلیغینی بئینیمیزه هوپدوران بیر دیلی وار بو رومانین. بونو اوخویان کیمسه، تورکجه‌میزین زنگین‌ و اَنگین‌لیینی دویمایا بیلمز. سؤزون سئحیری بیردن بیره انسانی رئال دونیادان قوپاریر، اونو گیزلی هوجئیره‌لرده فیرلاداراق سوندا او قدر اینجه‌لیکله رئال حیاتا جالاشدیریر کی انسان حئیران قالیر. بونا گؤره کؤچ رومانی، بیزی میفیک-فولکلوریک کیملییمیزین درین‌لیینه جالاشدیریر.

🌱 دیل، بیردن بیره ناغیل‌لاشیر. اوخوجو حیس ائدیر کی «مین‌بیرگئجه» و یا خود آشیق‌لارین سؤیله‌دییی داستانلارا قولاق آسیر. بونلارلا یاناشی اوخوجو دا آیاغینی گئرچک حیاتدان اوزور. او دا بیر آنلیغا میفیک-فولکلوریک دونیایا آددیم آتیر. آنجاق یازیچی، اونلاری یالنیز بو دونیادا ساخلامیر. اونا گؤره کی اوخوجو بیردن بیره چاغداشلامیش دونیا ایله اوزلشن اوبرازلاری گؤرور گؤز اؤنونده. او، انسانین اجتماعی حیاتینی قبیله‌چیلیکدن، دره‌بی‌لیکدن (ملوک‌الطوایفی) توتموش چاغداش حیاتداکی سوسیالیستی رئالیزمین طبقه‌لشمه قاتینا قدر بیر دؤور سوردویونو گؤستریر. بو باخیمدان اثر، سوسیالیستی رئالیزمی سوررئال، داها دوغروسو من دئیردیم سئحیرلی بیر رئالیزمله عکس ائتدیرمه‌یه چابا گؤستریر. یعنی اثرین اساس موتیوی طبقه‌لشمه موتیوی اولماقلا یاناشی، اونون ایفاده طرزی ایسه، سئحیرلی بیر رئالیزمله باش توتدوغونو گؤروروک.

🌱🌱🌱

ادامه نوشته

«همت شهبازی»نین آذربایجان نثری اساسیندا «تحکیه قورولوشو» کیتابی چاپدان چیخدی

 

 

«همت شهبازی»نین آذربایجان نثری اساسیندا «تحکیه قورولوشو» کیتابی چاپدان چیخدی

 

 

تحکیه قورولوشو (آذربایجان نثری اساسیندا)
یازان: همت شهبازی

جیلدین طرحی: شهر چاپخاناسی (موغان)
ناشیر: اختر، تبریز ۱۴۰۱

کیتابی «اختر» نشریاتیندان آلا بیلرسیز

۰۴۱۳۵۵۵۵۳۹۳

 

تحکیه‌ ادبیاتی‎ ژانرلاری‌ ‌آراسیندا تحکیه‌ عنصرلری‎نین فرقلی استقامت‎لرینی‌ گؤروروک. هر بیر تحکیه‎لی متنین باشلانغیج، زیروه (یا اورتا متن) و سون بؤلومو اولور. بونلار عمومیتله تحکیه‌نین قورولوشونو دا تشکیل ائدیر.
تحکیه(روایت) مئتودلاری‌،کئچمیشدن ایندییه‌دک چئشیدلی ایفاده فورملاری ایله ایفاده اولونوبدور. «حکایت»، «ناغیل»، «یومور»،«آغی»، «ساتیرا»لارین روایت مئتودوندان توت بو گونکو حکایه، رومان، فیلم، خاطیره، ژورنالیستیکا، گونده‎لیک یادداشلار، کؤشه یازی‎لاری و حتتا رئکلام و تبلیغ مئتودونا قدر روایتین چئشیدلی ایفاده‎سیندن استفاده اولونور. بیز زامان ‌آردیجیل‌لیغی ایله سبب‌-‌نتیجه و منطیق اوزره نقل ‌اولونان حادثه‌لره «تحکیه» دئییریک. بو تعریفدن بئله چیخیر کی ادبیات داخیلینده اولان ایریلی-خیردالی بیر چوخ تانیدیغیمیز ژانرلار اؤزو «تحکیه» ادبیاتینا داخیل‌دیر: ناغیل، رومانس، رومان، حکایه، پیئس، سئناری، پووئست و… بونلاری نظره آلدیقدا گؤرونور کی هامیسی‌نین کؤکونده...

 

 

ادامه نوشته

آذربایجان یازارلاری هندوشاه نخجوانی لر (آتا- بالا ) همت شهبازی

 

 

آذربایجان یازارلاری هندوشاه نخجوانی لر (آتا- بالا )

همت شهبازی

ایکی  هندوشاه نخجوانی وار ادبیات تاریخینده. اونلار آتا- بالادیرلار:

 آتا یازیچی‌نین آدی:

هندوشاه بن سنجر صاحبی نخجوانی (لقبی فخرالدین)

بالانین آدی ایسه:

شمس‌الدین محمد بن فخرالدین هندوشاه نخجوانی‌دیر (بو، بیرینجی‌نین اوغلودور).

 

آتا-بالا هندوشاه آدی ایله مشهور اولان هر ایکی یازیچی تورک اولاراق آذربایجانین نخجوانینداندیرلار.

آتادان داها چوخ بالاسی مشهوردور. اونا گؤره کی بالاسی فارس دیلینده چوخ مشهور اولان صحاح‌الفرس سؤزلویونو فارسجا-فارسجا یازیر. اونو بو گون ده درسلیک‌لرده اوخویورلار.

آتا ایسه صحاح‌العجم سؤزلویونو فارسجا-تورکجه یازیر.

🌿  صحاح‌العجم اثری‌نین منه داها ماراقلی اولان جهتی اثرین سونونداکی تورکجه اولان نثر بؤلومودور. بو بؤلومده، یازیچی فارس دیلی‌نین قراماتیکاسینی تورکجه بیر درسلیک کیمی ایضاح ائدیر. چوخ شیرین بیر تورکجه نثری وار. صحاح‌العجم مرحوم غلامحسین بیگدلی طرفیندن و ائله اونون اؤز خطی ایله، خطی بیچیمده چاپ اولوبدور. بو اثرین مولفی (یعنی آتا) هیجری ۷.جی عصرده یاشاییرمیش.

🌱 اؤیرنجی‌لیک زامانی هندوشاه‌لاردان ایکی باشقا اثر ده اوخوموشدوم. تجارب‌السلف تبریز دانشگاهی‌نین اوستادی مرحوم حسن قاضی طباطبایی‌نین تصحیحی ایله. بو اثر صحاح‌العجم یازاری‌نین باشقا مشهور اولان فارسجا اثری‌دیر.

 

🌿  ایکینجی اوخودوغوم اثر دستورالکاتب‌ اثری‌دیر. بونو ایندی خاطیرلایا بیلمیرم هانسی هندوشاه‌ین اثری ایدی. آتا یوخسا بالا (کیتابی، کیتابخانادان آلمیشدیم) بو اثر آذربایجان تدقیقاتچیسی پروفسور عبدالکریم علیزاده‌نین تصحیحی ایله باکی شهرینده چاپ اولموشدور.

🌱صحاح‌العجم اثری‌نین نثریندن نمونه:

بیلگیل کیم مصادر پارسی‌نین علامتی اولدر کی جمع آخرنده نون اولا ساکن اولدوغی حالده مثال دانستن قچن [هاچان] اول نونی کدرسک [گؤتورسک] و اول نونون ماقبلینی ساکن قیلسک ماضی غایب اولور مثال دانست...

 ی.س:

اثرلرین موضوعسوندان آسیلی اولمایاراق ساده‌جه تورک دیلینده یازیلان اثرلری ساوونوب منیمسه‌مک بو گونکو آراشدیریجی‌لارین گؤره‌وی، اوخوجولارین ایسه ماراق چرچیوه‌سینه گیرمه‌سی بؤیوک بیر آماج کیمی تامین ائدیلمه‌لیدیر.

 

ادامه نوشته

کیتاب قادینلاری || همت شهبازی

 

 

کیتاب قادینلاری || همت شهبازی

آت بئلینده کیتاب داشییان آتلی قادینلار کیتابخاناسی ائشیتمیشدینیز؟

بونلارا همی ده کیتاب قادینلاری دئییردیلر. سحر تئزدن دان یئری سؤکولدوکده آتلاناراق قارلی-یاغیشلی، گونشین قیزمار هاواسیندا دره‌لی-تپه‌لی یوللاردان کئچه‌رک اوجقار شهر و کندلره آت بئلینده کیتاب، درگی، قزئت داشییان «کیتاب قادینلاری».

بونلار تخمینا هفته‌ده ایکی یوز کیلومترلیک یول گئدیردیلر بو ایش اوچون. آمریکانی بحراندان چیخارماق اوچون بو تشبث ۱۹۳۸ ده، فرانکلین روزوئلت (کیتابخاناسی) طرفیندن ایره‌لی سوروله‌رک همی ده بو ایشده قادینلار اوچون ایش امکانلاری یارانمیشدیر.

کیتاب قادینلارینی یالنیز بیر شئی دوشوندوروردو:

اوخوماغا، ساوادلانماغا ماراقلی اولان انسانلارین اوخو ماتئریال‌لارینی اؤده‌مک.

بوندان یاخشی ایش نه اولا بیلر گؤره‌سن؟!

 

ادامه نوشته

گلمیشم کیتاب آلماغا، دوستجاسینا قاپینی آچ دوستوم! همت شهبازی‌

 

گلمیشم کیتاب آلماغا، دوستجاسینا قاپینی آچ دوستوم!
همت شهبازی‌

✍️ خییوو شهرینده #دنیز کیتاب ساتیش مرکزی هر کیمسه‌یه بللی اولان بیر مدنی اوجاقدیر. چونکی اونون مودورو جلیل مقدسی ( بیز چوخ زامان #میرزه_جلیل، هردن ده کابی دئیه‌ریک) بیر زامانلار بو شهرین اؤنجول نشریه‌لرینه چئوریلن #وراوی نشریه‌سی‌نین یازارلاریندان بیری ایدی. میرزه، جومعه‌لر تعطیل اولار. آمما بو گون من زنگ آتدیم دوستجاسینا گلدی دنیزی ده آچدی. اؤزومه لازیم اولان #کیتابلاری آلدیم. ( خانیم، سهند و آیلین ده اؤزلرینه آلدیلار). بو اوجاق ان سئویملی کیتابلارلا دولودور. میرزه‌یه دئییرم بونلاری نقد آلیبسان، آنجاق هامیسی سنه بیر زیان کیمی قالمیش. گولور دئییر #فدای_دوست. بو فدای دوست ماجراسینی دا آچیقلاییر بیر رحمت‌لیین دیلیندن دوشمه‌ین و ایندی ده قبری اوزرینه یازیلان بیر سؤز کیمی.

📚کیتاب قفسه‌لریندن ساوایی، اؤزونون و اورادا ایشله‌ین‌لرین ده اؤزلری اوخوماق اوچون سئچیب گؤتوردوک‌لری کیتابلار دا واردیر. میرزه‌نین اؤزونه آییردیغی ایکی کیتابی دا آلیرام. آخی بونون بیرینی چوخدان ایدی آختاریردیم: #شریف_مردی‌نین #داغیتماغا_دوغرو کیتابینی.
 
قفسه‌لرده اؤزومون ده حتتا کیچیک بیر دفتر قیمتینه اولمایان کیتابلاریمین دا قالانیب قالدیقلارینی گؤرورم: #حکایه‌نین_امکانلاری، #مدرنیته و مدرنلیک، #چوراق اؤلکه، #آخشام‌اوستو ساعات بئشده، #تویوغ‌لار و سون کیتابیم #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم. 
میرزه دئییر سون کیتابدان بئش دؤوره واریم ایدی. بیرینی اؤزوم گؤتوردوم. ایکیسینی آلیبلار. ایکیسی ده قفسه‌ده قالیردی. اؤز اؤزومه فیکیرلشیرم: بو کیتابدا ان آزیندان #خییوو شهری‌نین اوچ شاعیری‌نین شعرلرینه یاناشمیشام. اوچ شاعیر قدر ده بو کیتاب ساتیشا گئتمه‌ییبدیر!!!. آخی بوتون شاعیر و یازارلاریمیز آغیزلارینی آچاندا ایلک سؤزلری بو اولور: ادبیاتیمیزدا #تنقید یوخدور. حتتا بیر سیرا گروه و کانال‌لار مندن اینجیمیش‌لر کی اونلارین دئدیکلرینه گؤره گویا کی من اؤزومو یئکه توتورام و تنقید مباحثه‌لرینه قوشولمورام. دئییرلر گروهون ایکیمین نفر عضوو وار، بس من نه قدر اوخوجو آرخاسینجایام؟!
بیر داها اوزولورم بیر گروهدا ایکیمین نفر #تنقید ایزله‌ین بیر ادبی توپلومون بئش نفری تنقید کیتابی آلماغا ماراغی یوخدور. بونلاری گؤردوکده اؤزومو سیلکه‌له‌ییرم:
هر حالدا گوناهین ایکی بؤیوک باشی وار: یا یازیچی‌نین اثری دیرسیزدیر، یا دا اوخوجو یوخوموزدور. باشقا عامیل‌لر ده کیچیک بهانه‌لر اولا بیلر. بس اوندا نه اوچون یازیرام گؤره‌سن؟!!

📚کیتاب آلان گون منیم سئوینجلی گونوم اولور. آمما بو گون گؤزلریمین قاپاقلاری‌نین آرخاسیندا قهر توتموش بیریسی‌ کیمی‌یم. آخی من بیر اوخوجو اولاراق تعطیل گونو کیتاب ساتیش مرکزی‌نین صاحیبینه زنگ آچیرام کی من گلمیشم کیتاب آلماغا، دوستجاسینا قاپینی آچ دوستوم! 😢😢

موغان - ۱۴۰۰/۵/۲۲

https://telegram.me/dusharge

ادامه نوشته

نسیل‌لرین چورومه‌سی || همت شهبازی

 

               نسیل‌لرین چورومه‌سی || همت شهبازی

 

✍️ یازیچی #اکبر_رضاپور جنابلاریندان ایندییه‌دک #آداملارا_نه_گلیب؟ و #ائلدن_آلاهی ایکی #حکایه توپلوسو اوخوموشام.

«آداملارا نه گلیب؟» حکایه‌سی اوچ بؤلومده آردیجیل اولاراق خطی بیر زاماندا سؤیله‌نیلیر: «باشلانیش، قاریشینتی‌لیقلار، قورتولوش».

یئددی نسلی بو اوچ بؤلومده یئرلشدیرن بیر تحکیه‌ده زامانین هاردان باشلاندیغی بللی دئییل. آنجاق یئددی آرخا گئرییه قاییداراق تحکیه‌چی یئددینجی آرخا اولاراق بو گونده یاشاییر. بونو، بیز تحکیه‌ده گئدن بوگونون اشیالاریندان و حکایه‌نین سوژئت‌لریندن بیلیریک.
ایکی ائپیزود واسیطه‌سی ایله تحکیه‌چی‌نین یئددی آرخادان گلمه‌سینی و اونون کئچمیش نسیلدن یادگار قالان چوخ‌آروادلی و بعضا ده شور گؤز بیر نسیل اولدوقلاری اوخوجویا آشیلانیر. نسلین یئددینجی آرخاسینا چاتدیقدا ایسه ائپئدئمیایا چئوریلن باشقا بیر خسته‌لیک یعنی اؤزونو اؤلدورمک و انتحار دا بو طایفانی آلیر. 
نسیل‌لر چورویوب آرادان گئتمه مسئله‌سینه اؤرنک اوچون #ویلیام_فاکنئرین «غضب و فریاد»، #عباس_معروفی نین «اؤلولر سیمفونیاسی» اثرلرینده ده توش گلیریک. آنجاق بو حکایه‌ده ایچ ایچه کئچن عینی خاصیت‌لر نسیل‌لر ده تکرار اولونان عینی خاراکتئر کیمی اؤزونو گؤستریر. یئددی نسیل و اونلارین بیر بیریندن هئچ فرقلنمه‌ین جهت‌لری‌. سانکی هامیسی عینی آدام، عینی دؤور، عینی حیاتی سورموش‌لر.

✍️ «ائلدن آلاهی» حکایه‌سینده باش اوبراز، ائپئدئمیایا چئوریلمیش بیر تحصیل مئتودو خسته‌لییی و بو مئتودون قورو و استانداردلاشاراق (کلیشه‌ای، شابلون)  یئرسیز یایغین‌لاشماسی‌نین علیهینه چیخیر. بو یولدا اؤزونو بئزمیش کیمی گؤرن اوبراز سونوندا دا بو شابلونلاشمیش چئوره‌نین خسته دوشونجه‌سینه مطیع اولاراق اؤزونو ده اونلارین ایچینده تجروبه ائدیر.

ایندی یازارین اوچونجو اثری #نه_بیلیم آدیندا بیر #رومان اولاجاقدیر. گؤره‌سن بو اثرینده بیزه نه‌لر وئره‌جک؟ بونو بیلمک اوچون اثرین یولونو گؤزله‌ییریک.

اثری اؤنجه‌دن آلماق ایسته‌ین‌لر آشاغیداکی صفحه‌یه باخسین‌لار 👇

https://www.instagram.com/p/CQ8qw0iABP3/?utm_medium=copy_link

 

ادامه نوشته

بؤیوک تنقیدچی: «سکینه برنجیان» / یازان: همت شهبازی

 

بؤیوک تنقیدچی: «سکینه برنجیان»
یازان: همت شهبازی

تخمینن ۱۳۷۲.جی ایلده تبریز دانشگاهیندا بین‌الخالق دیل ترجومه‌سی (و یا بونا بنزه‌ر بیر شئی) آدلی سئمیناردا آذربایجان جمهوریتیندن گلن پروفسور #واقیف_اصلانوف هر بیر اؤیرنجی‌یه «سکینه برنجیانی تانییرسان؟» سورغوسونو وئریردی. «تانیمادیم»- دئیه جاوابلار قارشیسیندا «واختیلا او بؤیوک تنقیدچی» اولوبدور دئییردی. سن دئمه #آذربایجان_ادبیاتی‌نین تنقید یوخ، اوسته‌لیک یارادیجیلیغی‌نین قیتلیق چاغیندا، بیر بؤیوک تنقیدچی یاشاییرمیش.

سکینه خانیم اصلینده گونئیلی اولاراق عؤمرونو خاریجده سورور و ۱۳۵۰.جی ایلده دونیاسینی دَییشیر. او دونیانین بیر چوخ جانلی دیللرینی بیلدیینه گؤره، بو دیللرده آذربایجان ادبیاتی حاقدا چیخان بوتون یازیلاری اوخویور. اوخوماقلا قناعت‌لنمیر. اوخویارکن اؤزو ده ادبیاتیمیزدا تنقیدین بوشلوغونو گؤرور و بو ادبیاتین تنقیدینی یازیر.

مرحوم #سلام‌الله_جاوید «دوستلار گؤروشو» کیتابی‌نین ۲۰.جی صحیفه‌سینده ۱۳۴۰.جی اون‌ایللیین ائولرده قورولان ادبی محفل‌لرینه اشاره ائده‌رک، سکینه خانیما دا بئله اشاره ائدیر:
“بو گؤروش‌لرین بیرینده آقای دکتر کاتبی واسیطه‌سیله معلوم اولدی کی کانادادان سکینه برنجیان آدلی بیر آذربایجان قیزی گلمیش، علمی تئز ایچون انگلیسی آذربایجان ادبیاتی یازماق ایسته‌یور. بو کتاب ایچون ماتریال توپلا[ماق] مقصدی وار. سونرالار خانم برنجیان ایله مکرر گؤروشوب ایسته‌دیگی معلوماتی وئردیک. او جدیتلی آذربایجان قیزی کانادادا کتابین چاپینه موفق اولدی. متاسفانه تعجیلی اجل اونون یاشاماسینا مانع اولدی. او کتابدان منده بیری موجوددی”.

مرحوم جاویدین اشاره ائتدیی کیتاب و اونون انگیلیزجه یازدیغی اثر، «دکتر #اسماعیل_فقیه » طرفیندن «ادبیات آذری و فارسی در آذربایجان ایران در سده‌ی بیستم» باشلیقلا ترجومه و نشر مرکز طرفیندن چاپ اولونوبدور. سکینه خانیم بو کیتابین چاپینی اؤز وصیتینده قئید ائدیر.

مرحوم برنجیانین اینجه باخیشلاری، دوشونجه‌لشمیش تنقیدی یئنی تنقید اوصول‌لارینی قاوراماسی کیتابین بوتون بؤلوملرینده گؤرونمکده‌دیر. او حتتا تاریخی قونولاری دا بئله، تنقیدی دوشونجه ایله آراشدیریر. داها دوغروسو اونون جومله‌لرینده دوشونجه بوشلوغو گؤرمک اولمور. بونا گؤره ده اصیل بیر تنقید گؤزلمی‌دیر (پرئسپئکتیوی‌دیر). اونون اثری ادبیات تاریخی دئییل. ادبیات تاریخی‌نین آراشدیرماسی‌دیر.بو آراشدیرمانی اصیل بیر قایناغا چئویرن ایسه، اونون دئدییی سؤزلرینه قایناق گؤسترمه‌لری‌دیر. کیتابین سونونداکی زنگین کیتاب‌شوناسلیق بؤلومو بونو تصدیقله‌ییر. اثرین ترجومه‌سی آخارلی بیر دیل داشییر. اونون اساس ایرادلاریندان، تورکجه یازی و شعرلرین املاجا یانلیش یازیلمالاری‌دیر. اؤرنک اوچون: اون دوققوزونجو عصیر = اون‌دوگوزونجی کیمی یازیلیبدیر.
بو تنقیدچیمیز عؤمرونو کانادادا کئچیرمیش و اورادا وفات ائتمیشدیر.

https://telegram.me/dusharge

 

ادامه نوشته

صالح عطایی‌نین #کلمه‌لرین_آردییجا رومانی : همت شهبازی

 

صالح عطایی‌نین کلمه‌لرین آردییجا رومانی

همت شهبازی

 

صالح عطایی‌نین #کلمه‌لرین_آردییجا رومانینی اوخویوب قوتاردیم. #ائکیزلر_اثرینی ایسه ایکی آی اؤنجه اوخوموشدوم.

 رومان اوغورلو، اوسلوب باخیمیندان دونیادا گئدن ان یئنی اوسلوبدا یعنی مئتافیکشئن (فراداستان) یا اوست‌رومان اوسلوبوندا یازبلمیش بیر رومان‌دیر.بو اوسلوبو اؤنجه #شریف_مردی‌نین #قلمه‌قوزان اثرینده ده تجروبه ائتمیشدیک.

بو روماندا باشقا متنلردن اولدوغو کیمی(بونا متنلرآراسیلیق یا متن ایچینده متن ده دئییرلر) همی ده صالح‌ین #منیم_آدلاریم رومانی‌نین دا ایزی وار. حتتا کاراکتئرلرین خصوصیله رعنا کاراکتئری‌نین هر ایکیسینده ده حضورونو گؤروروک.

گوجلو اوسلوب و سوژئت دیلینی منیمسه‌دیینی نظره آلدیقدا بعضی کیچیک ایرادلارینا گؤز یومماق شرطیله اثری تحکیه ادبیاتینین تکنیکی رومانلار سیراسینا داخیل ائتمک شوبهه‌سیزدیر.

رومانین تحکیه‌سی اصیل رومان تحکیه‌سی‌دیر. اثری اوخودوقجا اونون یازاری‌نین نه قدر ایشینه بلد، سئچدییی ژانر اوسلوبونون خیردالیقلاریله نه درجه‌ده تانیش اولدوغو آچیق آیدین گؤرونور. رومانا ساده‌جه نقل ائتمه بوجاغیندان یاناشماییر یازیچی.نقل ائتمه اوسلوبونو رومان تکنیک‌لریله اوخوجویا چاتدیریر.

 

@dusharge

 

بازنشر الکترونیکی «آدینه مهد آزادی» در «سایت ایشیق» همت شهبازی

 

بازنشر الکترونیکی «آدینه مهد آزادی» در «سایت ایشیق» / همت شهبازی

 

«آدینه مهد آزادی» یکی از تاثیرگذارترین نشریه‌های آذربایجان است که زیر نظر صمد بهرنگی با همکاری دوستان نویسنده‌اش در فاصله سال های 1344 و 1345 منتشر می‌شد. نخستین دوره و اولین شماره آدینه با سرمقاله مدیر داخلی نشریه آقای س.ج.پیمان (سیدجواد پیمان) با هدف «قدمی مثبت در راه پیشرفت کار خود و بالا بردن پایه نامه‌نگاری در استان آذربایجان» و «هفته‌ای یکبار برای همه آنان که دلباخته هنر راستین هستند» منتشر و آمادگی خود را برای قبول و چاپ مطالب ارزنده از سراسر کشور اعلام کرد. طولی نکشید توجه نویسندگان برجسته کشور را به خود معطوف نمود. مخاطب محترم با اندک نگاهی به آثار چاپ شده در 17 شماره‌ای که تقدیم می‌شود این موضوع را تصدیق خواهد کرد. برای مزید استحضار به فهرستی از برخی از این نویسندگان اشاره می‌شود:
صمد بهرنگی، رحیم رئیس‌نیا، غلامحسین فرنود، علیرضا نابدل، حبیب ساهر، بهروز دهقانی، محمدعلی فرزانه، غلامحسین ساعدی، مفتون امینی، عباسعلی رضایی، عباسعلی یحیوی ائلچی، محمد حقوقی، احمد شاملو، دکتر حسن مرندی، دکتر مصطفی رحیمی، منوچهر آتشی، حسین خشکباری، سیدمهدی اعتماد، حسن روزپیکر، بهروز دولت‌آبادی و …
با این نویسندگان و نیز مترجمان برجسته بود که نشریه مسائل ادبی و اجتماعی روز را منعکس می‌کرد؛ چاپ ترجمه آثار نویسندگان برجسته معاصر به فارسی را در اولویت کاری خود قرار می‌داد.
دیگر ویژگی مهم این نشریه، چاپ بعضی آثار به زبان ترکی بود. می‌دانید که رژیم پهلوی در طول زمامداری خویش اجازه نوشتن و چاپ آثار به این زبان را نمی‌داد. در بحبوحه این گیرودار پرداختن به زبان ترکی و مهمتر از آن چاپ آنها جسارت بزرگی می‌طلبید که گردانندگان این نشریه آن را با شجاعت تمام به منصه ظهور می‌رساندند. در یکی از شماره‌ها مقدمه ترکی مرحوم حبیب ساهر به چاپ مجموعه شعر ترکی‌اش به نام «کؤوشن» را می‌خوانیم. در بیشتر شماره‌ها، باباتی‌ها، ترانه‌ها و متل‌های ترکی چاپ شده است. مطالب ارزنده‌ای در باره‌ی فولکلور و وزن و قالب‌های شعر آذربایجان توسط مرحوم محمدعلی فرزانه و یا علیرضا نابدل نگاشته شده است.
فایل الکترونیک نشریه آدینه مهد آزادی شامل 17 شماره است. اولین شماره آن، در آغاز شانزدهمین سال انتشار نشریه «مهد آزادی» در تبریز تحت عنوان «دوره هفتگی، سال شانزدهم، شماره 1 (شماره مسلسل 1081) پنجشنبه 1/7/1344» منتشر شد. این نشریه هنوز هم به صورت روزانه و با دایره پخش شمال غرب منتشر می‌شود.
شماره 17 این نشریه که ظاهرا آخرین شماره از دوره اول آدینه مهد آزادی است با مشخصات: شماره مسلسل 1315، و به تاریخ 18/6/1345 چاپ می‌شود.
شماره 12 این نشریه در این فایل الکترونیک نیست. گویا این شماره با یکی از شماره‌های 11 و یا 13 در یکجا منتشر شده است که در زمان چاپ فراموش کرده‌اند آن را قید بکنند.
دوره‌های دوم و سوم «آدینه مهد آزادی» با حفظ ظاهر همان دوره اول از اواخر بهمن ماه 1370 و با سردبیری نویسنده و روزنامه‌نگار آذربایجان قاسم تورکان و دوره سوم آن نیز از سال 1376 با سردبیری نویسنده و رونامه‌نگار فقید آذربایجان مرحوم غلامحسین فرنود چاپ شد. دوره دوم نشریه به مدت یکسال زیر عنوان «آدینه فروغ آزادی» چاپ شد. نشریه مهد آزادی دوازده سال در زمان شاه در توقیف بود. بعد از انقلاب فعالیت خود را با نام «فروغ آزادی» پی گرفت. در سال 1371 بود که این نشریه مجددا با همان عنوان قبلی‌اش یعنی «مهد آزادی» چاپ شد. در دوره «فروغ آزادی» چندین شماره از آدینه دوره دوم زیر عنوان «آدینه فروغ آزادی» منتشر شد. در 5 دی 1371 آدینه مهد آزادی به پاس یادکردی از دوره اول، دوره دوم خود را با شماره 1 تحت عنوان «آدینه مهد آزادی» چاپ کرد. برای همین، دوره دوم آدینه تحت دو عنوان «آدینه فروغ آزادی» و «آدینه مهد آزادی» فعالیت داشته است.
دوره سوم نیز رجعتی بود به دوره اول. تنها نکته قابل ذکر، قطع کوچک دوره سوم نسبت به دوره‌های قبلی بود که قطع چاپی آن به نصف تقلیل یافت. مرحوم فرنود در دوره اول نیز جزو شورای نویسندگان این نشریه با مرحوم صمد بهرنگی همکاری داشت.
در پایان بر خود واجب می‌دانم از شاعر و نویسنده آذربایجان ائلدار موغانلی که بزرگوارانه فایل الکترونیک این نشریه را در اختیار اینجانب قرار دادند صمیمانه تشکر کنم.

موغان – 27/4/1399

 

نشریه «آدینه مهد آزادی» را از آدرس زیر می‌توانید دریافت کنید:

http://ishiq.net/wp-content/uploads/2020/07/Adineh.-Mehde-Azadi.-1344.pdf

ادامه نوشته

دیلین یئتکین‌لییی (الف نورانلی‌ و حکایه‌لری...) یازان : همت شهبازی

 

دیلین یئتکین‌لییی

(الف نورانلی‌ و حکایه‌لری...)

 

یازان : همت شهبازی

 

الف نورانلی‌نین «قیزیل_آتیم» (۱۳۹۲) حکایه‌لرینده دیلیمیزین ساده‌لیینی، شیرین‌لیینی، درین‌لیینی، آخارلیغینی، یئتکین‌لیینی، اختصاص‌لیغینی و ایضاح ائدیجی‌لیینی مکمل بیر بیچیمده گؤرمک اولور. بو اؤزللیک‌لری ائله‌ بئله‌سینه سیرالامادیم. بوتون بو اؤزللیک‌لری عکس ائدن بو توپلونون یالنیز «قیزیل آتیم» حکایه‌سینی اوخوماق کیفایت ائدر.

 

عمومیتله الف نورانلی‌نین حکایه فضالاری کند محیطینده اولای‌لاشیر. «قیزیل آتیم» حکایه‌سینده «آت‌چیلیق» فضاسینی قابارتماق، اونون اطرافیندا #غیرصنعی بیچیمده ایفاده‌لشن کلمه‌ و آنلاییشلار هر بیر اوخوجونو شاشیردیر. اثر بلکه ده #شَهرلشه پروسئسینه قوشولان بو گونکو انسانین ذوقونو اوخشامادی. اونا گؤره کی اورادا آت‌چیلیق‌دا ایشله‌نن ایفاده‌لر بو گونکو انسانا تانیش گلمه‌دی. اونا گؤره کی بو گون کندلرده «آت»ین استفاده بازاسی آرادان گؤتوروله‌رک یئرینی باشقا وسیله‌لر او جومله‌دن تراختور و ماشین عوض ائتمیشدی. اؤرنک اوچون کئچمیشده آت‌لا یئر اَکیردیلر، خارمان دؤیوردولر، یوک داشییردیلار و...

بو گون بونلاری باشقا وسایط‌لرله ائدیرلر. بونا گؤره کی حکایه‌ده ایشله‌نن بو ایفاده‌لری حتتا کندلرده یاشایان نئجه‌دئیرلر «تزه عمله گلن»لر ده باشا دوشمه‌یه جکدیر. حکایه‌ده گلن بو کیمی ایفاده‌لرین بعضی‌لرینه اشاره ائدیرم:

وریان، یوگن، نوخدا، خامیت، مایدان، قولان، قامچی، دایچا، بوخؤو، چیدا، قَشوو، چول (چول)، اوغان، اوزَنگی، خَشه، وئدره، سییه‌زی و...

بونلار اون صحیفه‌لیک حکایه‌ده قصدن یوخ، حکایه و نثر آخاری، یئرلی یئرینده ایشله‌نن و بو گون بیزیم بیر چوخلاریمیزا تانیش اولمایان، آنجاق یازیچی‌نین یازدیغی زاماندا بول بول استفاده اولونان سؤزلر و ایفاده‌لردیر. ماراقلی‌ بودور کی، یازیچی بو فضایا یئنی چالارلار قاتاراق، هئچ ده بیزی کند فضاسیندا ساخلامیر. اؤرنک‌لر:

«گونش پول تکین ساجا چئوریلیب گلیب دیک قونموشدو آلنینا، شیرپاناقلی گؤزلرینی قوجاقلایان ایرینلر، پؤهره وئرن میلچک‌لره گَل‌گَل دئییردی... » (ص ۸۴).

« آلت‌دوداغی اختیارسیز بوراخیلیب ساللاندی، اوزون ساری دیش‌لری گؤروندو. آغزیندان آخان شیره‌جه سو دوداغیندان سوزولوب قیریلمادان یئره چاتیردی. گؤرکملی، یئلکنه اوخشار بوینو ایلدیریم وورموش پالید تک ییخیلیب قینیندان آسیلمیشدی. قیچ‌لاری جانا گلدی. ایلک دفعه ساغ قیچی دؤزومدن دوشوب بوکولدو. شوملایان دیوار کیمی اؤزونو بوراخیب یئره سَره‌لندی. خامیت دایاندی خیرخیراسینا، ناراکی قویروغونو دا قاهاریب شاققیلتییلا ائندیردی...» (ص۶-۸۵).

سوندا آرتیریم کی بیر زامانلار انقلابین اول‌لرینده « #ادبی_یارپاقلار» و « #گونش» آدلی درگیده «الف نورانلی»نین حکایه‌لرینی اوخوموشدوم. اوره‌ییمدن کئچیردی کی اونون حکایه‌لرینی #توپلاییب چاپ ائتدیرم. بونو #سعید_موغانلی‌یا دئدیم. سعید، بیرخوش خبرله منی فیکریمدن داشیندیردی. او دئدی کی: اونون حکایه‌لرینی « #رضا_کاظمی» جنابلاری حاضیرلاییب چاپ ائتدیرمک فیکرینده‌دیر. خیالیم راحات اولدو. اونا گؤره کی ایش، ایش بیلن آدامین الینه دوشموشدو. سئویندیریجی حال بو ایدی کی اونا بو ایشده، داها باجاریقلی یازار یعنی #صالح_عطایی جنابلاری دا یاردیمچی اولموشدو. بو گون نثریمیزین ایلکین یازارلاریندان اولان «الف نورانلی»نین حکایه‌لرینی اوره‌ک سئوینجی ایله « #قیزیل آتیم و باشقا اؤیکولر» باشلیقلی کیتابدا اوخوماق اولار.

 

قایناق: نورانلی، الف (۱۳۹۲)، قیزیل آتیم و باشقا اؤیکولر، ساوالان ایگیدلری نشریاتی

 

 

ادامه نوشته

ستارخان رومانی

 

ستارخان رومانی ایندییه جک نئچه #مترجم و نئچه ناشیر طرفیندن #فارس دیلینده چاپ اولموشدور. 
#کیتابی اوریژینال #آنادیلیمیزده اوخوماغین باشقا بیر دادی اولاجاقدیر. 🔰

#25آبان ستارخانین اؤلوم گونو، دئمک #مشروطهدئییله سی بیر #مدنی_دموکراتیک حرکاتین اؤلوم گونودور.

#ستارخان #عباس_پناهی_ماکولو کؤچورن:#جواد_ولی_زاده ناشیر: #نوید_حکمت

#حماسه_ستارخان #سردار_ملی 
#رومان #تورکجه_کیتاب #تورکجه_رومان#آذربایجان_نثری #آذربایجان_رومانی

#səttarxan #abbas_pənahi

 

Hümmət Şəhbazi: Şeir xronoloji tarix deyi

 

 

Hümmət Şəhbazi: Şeir xronoloji tarix deyil  

 

Ədəbiyyatın müasiri, klassiki yoxdur

Date: 28 Noyabr 2017, 10:40, 

 

 

 

 

     Hümmət Şəhbazi:

 

    Şeir xronoloji tarix deyil 

  Dünya ədəbiyyatında modernləşmə çoxdan başlamış bir prosesdir. Yaranan irili-xırdalı axınlar bir müddət sonra tarixə qarışır. Modernizm isə Yürgen Habermasın vurğuladığı kimi, hələ də aktualdır. Qeyd edək ki, Azərbaycan ədəbiyyatında müşahidə olunan ədəbi axınların modernizm qaydaları ilə uyğun gəlib-gəlməməsi də araşdırılmalı məqamlardandır. Bir sıra yazarlarımız bu xüsusda çatışmayan boşluqları sezərək, onları aradan qaldırmağa çalışıblar. Hümmət Şəhbazini də bu qəbildən olan yazarlarımıza adi edə bilərik. O, mətnlərində həm tənqidçi mövqeyi ilə seçilir, həm də bir yazar kimi yorulmadan, yalnız və yalnız yaradıcılıqla məşğul olur. Bunu nəşr olunan kitabları da göstərir. 

  

– Modern ədəbiyyat necə yarandı? Hansı parametrlər onun yaranmasında zəmin rolunu oynadı? Bir sözlə,  modern ədəbiyyat hansı özəlliklərə malikdir? 

 

–  Avropada renessans, sonra da aydınlanma dönəmini xatırlayaq. Ümumiyyətlə, modern sözü, yeni və çağdaş anlamı verdiyinə görə, bir durumun dəyişməsi və ya məhv olması, yaxud yenisinin yaranmasıyla bağlıdır. Modernizmin əks cəbhəsi ənənələrdir. Bəzi aşırı modernistlərə görə, ənənə bir yığıntıdır, onu bir kənara atmalıyıq. Amma bir nüansı unutmayaq: bütün yaranan yeniliklər, müəyyən müddətdən sonra ənənəyə çevrilir, keçmişə dönür. 

Bir çoxlarına görə modernizm ədəbiyyatla başlayır. Bu fikir, heç də yanlış iddia deyil. Toplumla ədəbiyyat hər zaman bir-birinə bağlı olub. Bunlardan hansı hansına təsir edib, qəti bir söz demək olmaz. Fəqət bu da məlumdur ki, əvvəlcə fikir, ardınca da yazıda dəyişiklik yarandı. Düşüncədə dəyişiklik yarandıqdan sonra isə qadağalar bir kənara qoyulur və toplum inkişafa tərəf yönəlir. 

 

http://pdf1507753473.kaspi.az/az/edebiyyatin-muasiri-klassiki-yoxdur/

 

ادامه نوشته

süküt_daha_səmimidir

 

شعرلر: #سلیم_باب_الله
#سوکوت_داها_صمیمی_دیر
سئچیلمیش شعرلر
کؤچورن #ائلیار_پولاد
حاضیرلایان #سعید_موغانلی
انتشارات ساوالان ایگیدلری
اردبیل - 1396

#süküt_daha_səmimidir

 

همت شهبازی

 

بعضن اولور کیتابی سون صحیفه سیندن ایلک صحیفه سینه طرف ترسینه اوخویاسان. من ده ائله دوستوم #ائلیار_پولاد جنابلاری نین کؤچورمه سی ایله چاپ اولان شاعیر #سلیم_بابوللا_اوغلونون #سوکوت_داها_صمیمی_دیر شعر کیتابینی سوندان ایلکه طرف ترسینه اوخودوقدا شاعیرین کیتابا یازدیغی آچیقلاما ماراغیمی چکدی. اونون بیر بؤلومونو اوخوجولارلا پایلاشماق قرارینا گلدیم.

###

 

سوکوتا اتحاف

مسی آغا محمدي نين واسيطه‌سيله خاقانيدن بعضي سطري ترجمه لري اوخودوم. تخمينن بئله بير ایفاده واردي کي، اي انسان، سن نييه يازيرسان، آخي، سن ده اؤزون يازيسان...

#شعر_وارسا، #سوکوت_يوخدور…

هلالين آنلاتديقلاري. انسان يازيدا سوکوتو بئله سؤزله ایفاده ائدير. لالين نه «دئمک» ايسته‌ديیي ادبياتدا يئنه سؤزله آنلاديلير. اوسته گل، لاللارين ژئستلري، بيز اونلاري پيس آنلاديغيميزدان تکرارلانير. هاميميز هئچ اولماسا بير دفعه ده اولسا، تئز-تئز نه ايسه بيزه باشا سالماق ايسته‌ين، تکرار-تکرار عصبي حرکتلر ائدن لاللاري گؤرموشوک. دئمک، اگر يازساق، همين تکرار حرکتلر ائله تکرار سؤزلر دئمک اولاجاق. بو شعري يازانا قدر من آرتيق تکرار تخنيکاسي ايله کونسئپتوال شعرلر يازيرديم، آما بو شعرده تکرارلارين هم ده طبيعي برائتي واردي. همين تخنیکايلا يازيلمیش 18 شعردن بيريدير. قيزين آدي هلالدير، چونکي «هلال»ين ايچينده بير «لال» کلمه‌سي ده وار.
تانيش يئرلرده ياشاماق لازيمدير. تکرار تخينکاسي ايله يازيلميش شعرلردندير. آما باشقا اؤزلليیي ده وار. مسئله بودور کي، پوئزييانين بطنينده يالان وار. بونو بنزتمه، مقايسه و تشبئه لرده آسانجا سئزمک اولور. فيکيرلشديم کي، بير گون شاعیرلردن او يالانلارين حاق-حسابي سورولاجاق. نييه آخي، بيز «سن منيم حياتيما گونش کيمي دوغدون» يئرينه، «سن منيم حياتيما سانکي گونش کيمي دوغدون» دئمه‌يک و اؤزوموزو سيغورتالاماياق؟ «سانکي»لردن، «يعني»لردن نييه استفاده ائلمه‌يک؟ بو شعرده «يعني»لر، ريتم بير يانا، هم ده سیغورتالاييجي خاراکتئر داشيير. بير ده دقت يئتيرين: پوئتيک جمله‌لر، فيکيرلر «نقطه‌لي وئرگول» قويولموش يئرلرين هر هانسي بيرينده قيريلسا، ماهيت يالان اولاجاق. مثلا: هئچ باخما گئتديين يوللارا. شعر بوردا قورتارا بيلمز. بئله يالانچي مصلحتمي اولار؟ يعني کي، اؤلوسن…بو دا دوغرو دئييل… آما هر جمله و فيکير اؤزوندن سونراکي نؤوبتي جمله‌ده «يعني» قويولاراق ايضاح اولونور، دقيق لشديريلير. يالنيز سونونجو وئرديکده صحنه ني تام آيدين ائدير، بوتونلوکله يالاني استثنا ائدير.
«پالکوونيکه هئچ کيم يازمير». انسانين حياتي، گونده‌ليک ايش کتابلا باغليديرسا، کتابلار تکجه ماهيت داشييجيسي کيمي يوخ، هم ده اشيا کيمي همين آدامين حياتينين بير پارچاسي اولور. اونا گؤره ده منه «سئوگي شعري نييه يازميرسان؟» سواليني وئرن بير دوستوما (اما بو سوالي باشقالاري دا وئرير) جاواب حاققيندا دوشوننده، نظرلريم کیتاب رفيمه و ماساما ساتاشدي. اوردا ايسه داها چوخ کیتابلار واردي. اودور کي، «پالکوونيکه هئچ کيم يازمير» (#مارکز)، «ساواش و باریش» (#تولستوي)، «پولاد نئجه برکيدي؟» (وسترووسکي)، «ازدحام» (#آفاق_مسعود)، «تک» (استريند بئرق)، «چنگیزخان» (يان)، «مکتوب يئتيشمه‌دي» (ع.شايق)، «باربارلاري گؤزله‌يرکن» (کاوافيس)، «يئرلي نارکوز آلتيندا» (گ.قراسس)، «قار» و «معصوميت موزئیي» (#پاموک)، «ساغ قالماق» (وئلبئک)، «ياد» (#کامو)، «قاچيش» (بولقاکوو)، «يوخونون ايزي ایله» (ه.هئسه)، «اوشاقليق» (گورکي)، «1984» (ج.اورول)، «گؤزل شعرلر» (آنتولوگييا)، «الوداع، سيلاح!» (#همينگوي) شعر بويو سادالانير. آما آدلار ديرناقسيز، مستقل اولاراق اوخونماق امکانيني دا ساخلايير. هرچند، ائله آدلار، باشليقلار سادالانير کي، اونلار آيريجا کتابين يوخ، اثرين آديدير، آما پروسئسده بونون بير ائله فرقي اولمور. «پالکوونيکه هئچ کيم يازمير» باشليغي پوچتومو يوخلاييب هئچ بير مکتوب آلماديغيمدان ديلخور اولدوغومو گؤرن دوستومون - سئوگي شعريله باغلي سوالي وئرنده اودور - منه اونوانلانميش رئپليکاسيدير هم ده.

شعرلر: #سلیم_باب_الله
#سوکوت_داها_صمیمی_دیر
سئچیلمیش شعرلر
کؤچورن #ائلیار_پولاد
حاضیرلایان #سعید_موغانلی
انتشارات ساوالان ایگیدلری
اردبیل - 1396

#süküt_daha_səmimidir
#səlim_babulla

https://telegram.me/dusharge

 

ادامه نوشته

روشنایی در بیات ترک

 

همت شهبازی

کتاب #روشنایی_در_بیات_ترک را امروز (96.8.26) از #نمایشگاه_کتاب_اردبیل خریدم. به کتاب مقدمه ای از طرف اینجانب و دوست شاعرم #هادی_قاراچای افزوده شده است که سالها پیش در سایت #وازنا تحت عنوان #ویژه_نامه_شعر_آذربایجان انتشار یافته بود. این ویژه نامه به لطف شاعر بزرگوار آقای #حافظ_موسوی و با تلاش گروهی از مترجمان شعر آذربایجان در دو ویژه نامه مجزا منتشر شد.
حال بعد از سالها این شعرها به کوشش دوستان عزیز آقایان #صالح_سجادی، #سعید_موغانلی و #رامین_عباس_زاده با عنوان فوق توسط نشر #فرهنگ_عامه چاپ شده است.

###

شعری از این #کتاب با #ترجمه_من:

#اين_سرزمين || #سيد_حيدر_بيات

مي‌دانم
قدت نمي‌رسد
براي به آغوش گرفتنم
چوبه‌هاي دار اين سرزمين بلند است.
*
اينگونه كه دارها را بلند مي‌سازند
مي‌دانم
در آخرين ديدارمان
قدت نمي‌رسد
براي به آغوش گرفتنم

**
Bu ölkə

Boynumu qucaqlamağa
Bilirəm
Boyun çatmaz
Bu ölkənin dar ağacları ucadır
*
Beləki darları uca qururlar
Son görüşdə
Boynumu qucaqlamağa
Bilirəm
Boyun çatmaz

#شعر_آذربایجان #تورکجه_شعر
#روشنایی_در_بیات_ترک
#آنتولوژی #کتاب #کتاب_بخوانیم #وازنا #انتشارات_فرهنگ_عامه

https://telegram.me/dusharge

 

ادامه نوشته

آذربایجانین ایلک اوشاق شعری #همت_شهبازي

 

آذربایجانین ایلک اوشاق شعری
همت شهبازي

 

آذربایجان ادبیاتیندا ایلک اوشاق شعر کیتابینی یازان 10.جو عصیر شاعیری اؤلمز «#محمد_فضولی»دیر. اونون بو حاقدا یازدیغی کیتابی‌نین آدی «#صحبت_الاثمار» (#مئیوه‌لرین_دانیشیغی)دیر.
بو کیتاب اصلینده تخمینن 200 بئیت‌دن عبارت اولان بیر مثنوی‌دیر. کیتاب، 1958.جی ایلده باکیدا «حمید آراسلی» طرفیندن یاییلیر. بو کیتاب، کامیل میرباقیروف طرفیندن نثره چئوریله‌رک اوشاقلار اوچون حاضیرلانیب و تبریزده 1376 هجری ده «#اسمر» نشریاتی طرفیندن یاییملانمیشدیر. اثرین اؤزونو بؤیوک‌لر اوچون یازیلماسینی دویوروق؛ آنجاق درین فیکیرلشدیکده، یئنی چاغدا «#جیزگی_فیلیم_لری» (فیلم‌های کارتونی)، تمثیلی بیچیمده اوشاقلار اوچون حاضیرلانماسینی گؤرنده، «صحبت‌الاثمار»ین دا اوشاقلار اوچون تمثیلی بیر دیل ایله یازیلدیغینی دویورسان. بونا گؤره آذربایجانین ایلک اوشاق شعری فضولی‌یه عایددیر.
شاعیر بو کیتابدا مئیوه‌لرین دیلی ایله، اؤز نصیحت‌آمیز سؤزلرینی دئییر و هر بیر مئیوه اؤزونون خاصیتیندن دانیشیر. شعرده مئیوه‌لرین خاراکتئری واردیر. فضولی مئیوه‌لرین خاصیت‌لرینه اویغون سؤزلردن فایدالانیر. شاعیرین بو توصیف‌لرینده بوتون مئیوه‌لر اؤزو اؤزلویونده تایسیزدیر. هئچ بیر مئیوه، باشقا مئیوه‌لرین یاخشی‌لیغینی گؤرمک ایسته‌میر و هر بیری اؤزونو یاخشی‌لارین اَن یاخشیسی بیلیر. سوندا باغا سیاحته چیخان آدام دا ائله اونلارین یاراتدیغی بو اویومسوز دونیالاریندان قاچماق فیکرینه دوشور. بو مئیوه‌لر آراسیندا هئچ بیر فیکیر و دویغو بیرلشمه‌سی یوخدور. اونلارین هر بیریسی‌نین داورانیشی «بوردا منم باغداد دا کور خلیفه» ضرب‌المثلینی یادا سالیر.

#یازی 1386.5.5 ده #دوشرگه وئبلاغیندا یاییملانمیشدیر.

قئیددن ‌سونرا:
#فضولی‌نین بو کیتابی سون اولاراق #بوتا یاییم‌ائوی طرفیندن ایشیق اوزو گؤرموشدو.

https://telegram.me/dusharge

 

ادامه نوشته

آذربایجان تئاتری (آذربایجان و تبریز تئاتر تاریخی)

 

#همت_شهبازی

 ------------------- 

 

آذربایجان تئاتری
(آذربایجان و تبریز تئاتر تاریخی)

مؤلف: الهام رحیملی
کؤچورن: احمد عسگرپور
ناشر: تکدرخت

آذربایجان تئاتری حاقدا دئمک اولار کی بیلگیم صیفیر حددینده ایدی. دوستوم #سعید_موغانلی کئچن هفته "#آذربایجان_تبریز_تیاتری" کیتابینی (همیشه اولدوغو کیمی) تؤحفه ائتدیلر منه. من ده اوتوردوم اوخودوم.

کیتابی اوخویاندان سونرا بو قناعته گلدیم کی آخوندزاده ایلک دفعه نومایشنامه نی شرقه گتیردییی کیمی، آذربایجان تئاتر اویونچولاری دا ایلک دفعه اولاراق بو صنعتی یاییرلار. بیزیم آذربایجاندا تئاترین بو قدر اوزون و سانباللی بیر تاریخی اولدوغونو هئچ فیکریمه ده بئله گتیرمزدیم. گونئی تئاتر تاریخی دئینده یالنیز #میرزه_باقر_حاجی_زاده و #صمد_صباحی آدلارینی ائشیتمیشدیم. دئییرم ائشیتمیشدیم. چونکو هله ده اونلارین نه ایش گؤردوکلرینی تصوورومه ده گتیره بیلمیرم. 
بو کیتاب بونلار حاقدا بیلگی لرله یاناشی بونلاردان داها اؤنجه -کیتابین دیلی ایله دئسک - فدایی تئاتر اویونچولاری وار ایمیش. بونلار او قدر ایشلرینه هوسلی ایمیشلر کی #شیرخورشید سالونو تیکیلن زامان تئاتر اویونچولاری نین ایلک نسلیندن اولان #مهدیخان_شفیع_زاده شوکورلر ائدیر کی اونلارین دا اؤز ائولری اولدو. ماراقلیسی بودور کی، قوجا چاغیندا عصا ایله گلن بو اویونچو سالونون قارشیسیندا شوقدن آغلاییر و وصیت ائدیر کی اونون سوموکلرینی تئاتر صحنه لرینده باسدیرسینلار. دوغرودور شیرخورشید سالونونون بئله حسرتینده اولانی وار ایمیش. 
کیتابا چوخ دیرلی فوتولار آرتیریلیبدیر. کیفیتینی یوکسلدیلمیش فوتولار. 
بو تئاتر فدایی لرینین صنعت یاشاییشلارینی اؤزلویونده سندلی بیر فیلم کیمی ایشله مک ایندیکی نسیلدن آسیلی دیر. کیتابا گؤره ایلک نومایشنامه لریمیزی و حتتا خاریجی یازارلارین نومایشنامه لرینی بونلار طرفیندن صحنه یه چیخماسینی گؤروروک اؤزو ده آنا دیلیمیزده. حتتا تهراندا، رشت ده بو نومایشنامه لر آنا دیلیمیزده صحنه یه چیخیر. 
اوخودوم. فیکریمده سوال قالمادی یاراندی. یئرلی #آنادیلیمیزده یازیلان بیر سیرا نومایشنامه لرین طالعی نه اولوب؟ بونلارین متنی کیمده وار؟ بو تئاتر اویونچولاری نین سوندا طالعی نئجه اولوب؟ و باشقا سوال لار… 

عشق اولسون بو کیتابی صحنه یه گتیرن لره.

 

https://telegram.me/dusharge

 

ادامه نوشته