بیر ایلده مین عؤمور (هادی قاراچایین سونسوزلوق شعری) / همت شهبازی
بیر ایلده مین عؤمور
(هادی قاراچایین سونسوزلوق شعری)
همت شهبازی
هادی قاراچایین «باداملیقلار» کیتابیندا کی «سونسوزلوق» شعرينده آذربايجانين اجتماعی تاريخ و گئرچك‌ليك‌لريني اؤزونده گيزله‌ده‌رک ایجازلیغی ایله ييغجاملاشير... «بير ايلده مين عؤمور ياشاديق» مصراعسيندا، زنگين بير دؤورون ياشانتيسي گؤستریلير. بو زنگين‌ليك بوتون ساحه‌لري چئوره‌يير. هادي بو كيچيك ايجازلي مصراعدا بو ياشانتي اوچون گووه‌نمه‌سي ايله بيرگه، اونون حاقدا حسرته، نوستالژييه ده قاپيلير. «ياشاديق» فعلي‌نين كئچميشده قالماسي بير نوع حسرت‌دير. هادي بو شعرده، هر نه‌يي ديله گتيرمير... «سونسوزلوق» بیر نوع ائتنوگرافیک شعردیر. شعرین سطیرلرینده، بیر ملتین طالعی، آجی‌آغریلاری بیر بیرینه دویونله‌نیب‌دیر. بو سطیرلر، آغری آجیلاری قیدیقلاییر و شعرین اؤفکه یارادان، قایغی دوغوران تصویرلرینده بوتؤولشیر. بو سطیرلر، یوموشاق و یاواشجاسینا بیر بیری‌نین یانیندا اوتورماییرلار. هر بیریسی بیر یانارداغ‌دیر. اود پوسکورور آغزیندان.
من بو شعری تاریخیمیزین، طالعیمیزین، زامان زامان اوغراشیب اوغراشا بیلمه‌دییمیز آرزولاریمیز آدلاندیریرام. اومیدلی‌لریمیز جانلانیر. اومیدسیزلریمیز نوستالژییه چئوریلیر. بو نوستالژی‌نین‌گئرچک اویومسوزلوغو وار: وطن‌سیزلیک، یوردسوزلوق، دیل‌سیزلیک... اوخوجویا اؤتورولن تصوور، دراماتیک نوستالژی‌دیر. اوخوجو بو سطیرلری گؤزیاشی ایله ایزله‌ییر...
هادی قاراچای، «سونسوزلوق» شعرینده، تاریخین کؤلگه‌ده قالمیش ایزلریندن دانیشیر. بو تاریخ، بعضا بیر کیچیک مصراعدا بؤیویور؛ بعضا بیر پوفله‌نیلن نفَس قدر اوزانیر و یوخا چیخیر. بعضا کؤلگه‌نین آراسیندان قاچیب ایشیغا چیخان حیات ایزلری کیمی ایشیقلانیر. بعضا آجی آغرییا چؤنور. بو آجی‌‌آغری‌نین داها چوخ ائپیک‌لییی، غرورو سپه‌لنیر تاریخ دینامیکینه. دویغو بورادا دینامیک‌دیر، چیلغین‌دیر. هادی قاراچایین نوستالژیسی ده اویاتماق فیکرینده‌دیر. اونون شعری یارانان نوستالژییه پاخیل‌لیق ائدیر. چونکی اؤزونون یاشادیغی دؤورده هله ده او آنی یاشاماق امکانینی تاپماییب‌دیر.
«سونسوزلوق» شعرینده، فردیتدن سؤز یوخدور. فردی «من» بورادا ایتیب باتیب. «من» شـعرده، بعضا میتیکال‌لاشیر، بعضا تاریخسل‌لشیر. بیر آخیشقان پرسپئکتیوده اجتماعـی حـیاتین جیـغیرلارینا باش چـکیر. بو شـعر ایـدئـال بیر دونیانین آرخـاسینجادیر. باشقا سـؤزله دئسک شاعیر، اؤز یوردو اوچون هم آغیت دئییر هم اوتوپیا یارادیر. اوخوجونو، بیر بیرینه اویوشمایان بو موتیولر آراسیندا رویالارا دالدیریر...
«سونسوزلوق» شعری تاریخ دئییل. تاریخی، حیاتا چئویرن شعردیر. هادي اؤزونون تاريخي باخيشي ایله، چاغداش محیطینی و اونون اجتماعی تاريخي دورومونو دوشونه‌رک بوتون اوزاق یاخین‌کئچمیشیمیز، «بوگون» ایچینده سورغولانیر. شعرین چارپازلاشان نؤقطه‌سی ده ائله «بوگونوموز»دور. شعر ال چاتیلمایان، یاشانیب یاشانمایان آنلاری «بو گونه» دویونله‌ییر. گؤره‌سن هر نه سونسوزلاشیرمی؟ منجه یوخ. نه شعر سونا چاتیر. نه شعرین قایغی‌لاری. نه ده شعرین کلمه‌لری، تصویرلری ائله همان کلمه‌لر و تصویرلرده سونا چاتیر. بونا گؤره ابدی‌لشن ایدئیا و تصویر یوخدور. اونون داوامی، اوخوجو و دینله‌ییجی بئینینده انکشاف ائده‌رک چوخالیر...
«سونسوزلوق» شعری، زامان اوزره سفیل دئییل. نه کئچمیشده نه ده ایندیده. کئچمیشده کی حسرت‌لر، تا بوگون یاشاییشا اولان اومیدینی ایتیرمیر. بو شعر، زامانلار ایچینده گل گئتده‌دیر. کئچمیشده ایتن گله‌جک، گله‌جه‌یی اؤز خئیرینه منیمسه‌ییب تاماملایان حال حاضیر اونو گؤستریر کی شاعیر تاریخی، تاریخده اولان خالق وقارینی قوروماق ایسته‌ییر. بو شعر، نوستالژی ایله ائپیکا آراسیندا بالانسدادیر. شاعیر هردن ایتیریلمیش، الدن‌گئتمیش آنلارا حسرتله یاناشیر. هردن ده تاریخین مناسبت‌لرینده داوراندیغی مدنی-اجتماعی یوروش‌لرینه‌گؤره ائپیک‌لشیر. گاه زیله ائنیر، گاه بَمه قالخیر. شعرین بعضی یئرلرینی اوزوجو، حزین و درین بیر افسوسلار تاماملاییر. بونو اونون شعری‌نین نوستالژیسی ده گؤستریر. شعرده تراژدی‌دن سؤز گئتمیر. داها دوغروسو فاجعه اؤیولمور. قاباریلان جهت، تاریخین گله‌جه‌یه ائپیک حرکتی‌دیر. شعر داغینینق و دوشکون یاشاماغا چاغیرمیر انسانلاری. اونلاری بیر بیری ایله یوغرولوب قوروملاشماغا چاغیریر...
۱.
بیرگون / دانیشاجاقدینیز سیز ای سیلدیریم قایالار
سوموکلرینیزده / قیلینج یاراسیندان بیتمیش آردیجلاردان .
منسه /آنا دؤشونده کؤرپه‌جیک
دینله‌یه‌جکدیم او ایلکین ناغیلی / لایلالار، نازلامالار کیمی.
آجی یاغیش‌لاردان گؤیرمیش / شیرین بیتگی‌‌لر کیمی
دایانیب دیک / غرورلو قالالاریمیز.
قوی، بیر قولو اولماسین قاپی‌لاری‌نین
داملاریندا / دیره‌ک‌‌لردن ایز گؤرونمه‌سین.
بیر داش / یالنیز بیر داشی یئتر
دونیانین عؤمور ناغیلین اوخوتماق اوچون ؛
بوی بویلامالاردان کئچمیش / سؤی سؤیله‌مه‌‌لردن آشمیشدیر ایشیمیز.
قيش قاباغی / آستا گلن قار اؤرنه‌يی‌دير پيچيلتيلارينيز.
سئويشديز سسسيزجه سينه .
ديلينيزی بيلن، سولار اولدو-
ساحيللره دوداق باسارکن، / اوتلار اولدو تورپاقلا سئويشرکن.
قيرميزی آلما آتديق آرازينين بو تاييندان او تايينا
بو وئبلاگ ادبی - نظری وئبلاگ دیر بو ساحه لرده بوتون یازی لاری قبول ائده رک یازارلارین اؤز آدلاریلا یایماغا حاضیردیر