فورما اؤزو دوشونجه‌دير #همت_شهبازی
فورما اؤزو دوشونجه‌دير
#همت_شهبازی
شعرين فورماسي، دوشونجه‌لشميش تجروبه‌دير. هر کيمسه‌نين، حيات دوشونجه‌سي و تجروبه‌سي واردير. انسان ترپنديکجه، بير تجروبه ايله اوزلشير. آنجاق بو تجروبه‌لر، هر بير انسانين ياشاييش گئديشاتيندا اؤز فورماسيني آلير. داها دوغروسو بو تجروبه‌لر، انسانين دوشونجه‌سينه چئوريلير. بئله‌ليکله فورمالاشان تجروبه‌لر، اؤزو ماهيتده بير تفکر، بير مضمون و ايچريک داشيير. شاعير ده، بير انسان کيمي اؤزونون ياشام تجروبه‌لري واردير. آنجاق او عيني حالدا عادي بير انسان کيمي بو تجروبه‌لردن، توپلومسال حيات و داورانيشلاريندا فايدالانير، اونلاري اؤز صنعتينده ده فورمالاشديرير. بو فورمالاشديرما، اؤزو بير نوع دوشونجه‌دير. بونا گؤره ده، اثرين فورماسي، دوشونجه‌لشميش فورمادير. باشقا سؤزله، فورما، اؤزو ده ائله شعرين مضمون سوژئتي‌دير و شعر مضمونونون آيريلماز بير بؤلومودور. بو دوشونجه‌لشميش فورمانين، عادي توپلومسال تجروبه‌لرين فورماسيندان فرقي اورادادير کي بورادا گؤزلليک، بديعي‌ليک، صنعتکارليق و بير سؤزله ائستئتيکا واردير.
شعرين فورماسي، اؤزو ائله شعرين مضمونو چرچيوه‌سينده يوزولور. باشقا سؤزله، فورما اؤزو ده مضمونون بير بوداغي‌دير. داها دوغروسو اگر بير شعرين آنلاييشيندا سئوگيدن سؤز گئديرسه، سئوگي او شعرين بير مضمون اولدوغو کيمي، او شعرين نئجه فورماسي اولماسي دا ائله، بير نوع مضموندور.
مدرن چاغدان سونرا گلن قوراملارا گؤره، دیل و اونون آردیندا فورم ادبیاتدا اؤزل یئری اولور. بعضن ده بئله بیر سورغو آرایا گلدی: دیل آراج‌دیرمی یوخسا آماج؟ فورم آراج‌دیرمی یوخسا آماج؟. من هله ده بیر کلاسیک باخیش دا اولسا بئله، مدرن باخیشدایام. یعنی اؤنمی داها چوخ ایچه‌رییه (محتوایا) وئریرم. آرا وئرمه‌دن آرتیرمالییام‌کی بو فرقله‌کی من فورمو، ایچه‌ریکدن فرقلی بیر قاورام و آنلاییش سانمیرام. فورم #رومن_یاکوبسون دئمیشکن اؤزو ده ائله مضموندور. بو باخیمدان دئمک اولارکی مدرن باخیشلا، مدرندن سونرا‌کی باخیش باریشیر و ایچه‌ریین اؤنمی اونا گؤره‌دیرکی عمومیتله بوتون ادبیات ژانرلاری‌نین قارشی طرفی اولان «اوخوجو» اونا او زامان تپکی گؤستریرکی اونون گؤزونون قارشیسیندا اولسون. اونونلا دانیشیغا کئچسین. تصور ائدین بیر نئچه نفر بیر یئرده اوتوراراق بیر بیرلری‌نین آراسیندا هئچ بیر دانیشیق اولماسا، اونلاری نه‌یه و هانسی موضوعا دوشوندو‌ک‌لری بللی اولمایاجاقدیر. مضمون اولان شکیلده، دانیشیق باش وئره‌جک و بونون آردیندا دانیشیق فورماسی و دانیشیغین چئشیدلی فورم و اینتوناسییاسی (لحن) اوزه چیخاجاقدیر. یالنیز باشقاسییلا دانیشیغا کئچدیکدن سونرا، دانیشیق فورمالاری اوزه چیخیر.
قئید:
اوزرینده ایشله‌دییم #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابیمدان بیر بؤلمه
https://telegram.me/dusharge
بو وئبلاگ ادبی - نظری وئبلاگ دیر بو ساحه لرده بوتون یازی لاری قبول ائده رک یازارلارین اؤز آدلاریلا یایماغا حاضیردیر